Said Halim Paşa denildiğinde birçoğumuzun aklına Yeniköy’deki boğaza nazır Said Halim Paşa Yalısı gelir. Kavalalı Ailesi’ne mensup olan Said Halim Paşa’nın kendisi pek kullanmasa da bazı kaynaklarda isminin başına “Prens” ünvanı da getirilmektedir. Said Halim Paşa, Osmanlı Devleti’nin ölüm kalım savaşı verdiği yıllarda, savaşın tam ortasında bulunmuş, Milli Şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un deyimiyle; “Ümmetin en büyük mütefekkirlerinden birisi”, İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın deyişi ile “devlet ricali arasında tanıdığım en yetkin devlet adamı”dır. Köklü bir aile ve devlet geleneğinin yanı sıra Avrupa eğitimi de almış, köklerine sarsılmaz bir inançla bağlı bir mütefekkirdir. Mütefekkir kelimesini “düşünür” olarak kullandığımızda kavramın içi kendiliğinden boşalıyor o yüzden Said Halim Paşa’ya düşünür demek O’nun bilgi ve tecrübe hazinesine haksızlık etmek olur. İsviçre’de 5 yıl siyasal ilimler eğitiminin yanı sıra 4 bilen ve entelektüel birikimi yüksek olan Paşa, uluslararası arenada bir çok yayını hem takip etmiş hem de yayınlar vermiştir. Eserlerinde açık olarak görünen hem Batı hem de Doğu’ya olan engin bilgi ve birikimi, sorunlara yönelik getirdiği eleştiri ve çözüm önerileri entelektüel seviyesinin hangi boyutlarda olduğunu gözler önüne sermektedir. Kitaptaki yazılarından bazılarının Fransızca yazılmış olması onun Batı dillerine olan hakimiyetini gösterdiği gibi aynı zamanda Batı dünyasında da okuyucu bulmasına neden olmuştur. Eserlerin temel noktasında bir sorun bulunmaktadır: İslam Ümmeti nasıl kurtulur? Paşa’nın aklındaki tek sorun bu sorudur ve çözüm önerileri bu duygunun sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Said Halim Paşa’nın eserleri yayınlandığı dönemden bugüne kadar özellikle İslamcılık düşüncesinin gelişmesinde ve parlamasında önemli etkiler ortaya koymuş ve bu gücünü hala da devam ettirmektedir. Paşa’nın kaleme aldığı konular dönemi itibariyle de günümüzde de hala üstünde mutlak anlaşmanın sağlanamadığı konulardır. Bu sebeple yargılamak da övmek de oldukça kolaydır, fakat anlamak hala zor. Elimizdeki eser, bir başvuru kaynağıdır bunda şüphe yok. Fakat ne kadar anlıyoruz veya bu konuda ne kadar yetkiniz işte burası büyük bir muamma. İslam dünyasının geriliği Said Halim Paşa için başlangıç noktasıdır. Geri kalmışlık durumunu samimiyetle itiraf ve kabul eder. Bu geriliğin sebeplerini tartışmaya başlamadan evvel durumu şöyle özetler: 1- İslam dünyası içinde bulunduğu geriliğin sebeplerini gerçekten bilmiyor ve konuda kesinlikle cahildir. 2- İslam dünyası geri kalmışlıkla ciddi bir şekilde ne ilgileniyor ne de bu durumu ciddi manada gelişime açık değildir. 3- Gerilikten kurtulmak için çabalayanlar ise kendi geçmişleriyle alakalarını kesmişler ve meseleye farklı temellerden yaklaşarak sonuca gidemiyorlar veya yanlış sonuca çıkıyorlar. 4- İslam dünyası geri kalmışlığı çok geç fark etmişler ve Batılılardan bu noktada da geri kalmışlardır. Durumu bu şekilde açıklayan Paşa, eserlerinde İslam dünyasının geri kalmışlığıyla ilgili söylenen bütün sözlerin yanlışlığını ortaya koyduğu gibi gerçek nedenleri de tek tek açıklamaktadır. Said Halim Paşa, döneminin çok ötesine geçmiş bir isimdir. Sahip olduğu fikri düzey bugün dahi tartışılan konularda getirdiği çözüm ve tespitler Paşa’nın ne kadar büyük bir mütefekkir olduğunu göstermekle kalmaz, bizim henüz o seviyelere çıkamadığımızı da gösterir. Celal Nuri İleri’nin deyimiyle; “Sadrazam olmakla ne biraz büyümüş, ne de esarete düşmekle zerre kadar küçülmüştür. Her şeyi geniş açıdan görür, hiçbir şeyin teferruatı ile uğraşmazdı.” Türk düşünce tarihinin zirve noktalarından birisi olan Paşa’nın eserlerinden yararlanırken bir cümlesi ile bambaşka dünyalara kapılar aralamak mümkündür bunu da en iyi okurken anlayabiliriz. Kitap için teknik bilgilendirmeler yapmak ise şu noktada bana yersiz gibi geliyor. Zaman, Paşa’nın kalem oynattığı alanlarda haklı olduğunu ortaya çıkarıyor ve O’nun fikirlerindeki doğruluğu ve tecrübesini tekrar tekrar bize hatırlatıyor.

Bütün EserleriSaid Halim Paşa · Büyüyenay Yayınları · 201624 okunma

·

33 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Aynı Adam