İnsanlık o kadar ilerledi ki,artık gözükmüyor mu yoksa gören gözlere mi zeval geldi? Eser 1978 yılında yayınlanmış.Hikayede insanlık, yoğunlukla İstanbul'un kenar kesimleri sayılan Florya,Menekşe ve Yeşilyurt semtlerinde ve son olarak şehrin tam göbeğinde Taksim'de sorgulanıyor.Kitapta şehir ve semt isimleri açık açık belirtilmesine rağmen,Üstad hikayenin geçtiği tarihle ilgili net bir bilgi vermiyor.Yaşar Kemal,yer yer bilerek kullandığı devrik cümlelerle hikayeyi o kadar güzel anlatmış ki,ister istemez kendimi olayların içinde buldum.Olayların içindeydim ama hangi zaman diliminde,hangi tarihteydim onu düşünerek satırların arasında adeta kayboldum.Kitapta Dolapdere semtinden 1943'lü yıllara ait bir alıntı verse de olayların 70,80 yılları arasında yani o yılların İstanbul'unu anlattığı kanaatine vardım. Amaaaaaan, insanlık zaten yüzyıllardır sorgulanmıyor mu? Tarihe takmamın sebebi takıntılarım,boş verin. Hikaye,3 kafadarın (Semih-Süleyman-Hayri) acılar prensesi İstanbul'da,Azat-Buzat geleneği ile verdikleri hayat mücadelesini anlatıyor.Bu mücadelede ise insan var olduğu günden yok olacağı güne kadar sorumlu olduğu şeyden yani insanlığından sorgulanıyor.Üstad bunu karakterler arasında muhteşem bir bağ kurarak tıpkı bir ajan gibi sizi çapraz sorguya alarak sorgulatıyor. Sonuç olarak enfes bir eser.Ancak İnsanlığımızı sadece bir kitap okuduktan sonra değil,her yeni güne uyanırken sorgulamamız gerektiğini düşünüyorum.Sen sorgulamazsan,ben sorgulamazsam,o sorgulamazsa nasıl çıkar insanlık aydınlığa? Babası Camii'de öldürülen Yaşar Kemal,vefat ettiği zaman,onun dinini,inancını,kalbinin içindekileri sorgulayan ama kendi insanlığını sorgulamayı aklına bile getirmeyen biri "Yaşar Kemal öldü; ancak hayatına ait ayrıntılar içinde henüz 'Allah rahmet etsin' diyeceğim bir ipucu bulamadım" diyor.Bu yobazoğlu yobazlara inat,Mekanları Cennet olsun! diyorum. Eseri okuduktan sonra ve yazarın çapını da bildiğim için insanlıktan önce Yaşar Kemal'in,hayatı boyunca yanlış bilmiyorsam aldığı 40 ödülün yanına neden bir Nobel ödülü konduramadığını da merakla sorguladım.Özellikle Yahudi kökenli bir eşi olmasına rağmen.Cevabı tamamen siyasi arkadaşlar.Yaşar Kemal,hayatı boyunca edebiyat yaptı. "O günümüzün ucuz medyasını ve ucuz siyasetini tatmin edecek bir yazar değil,o yüzden nobeli alamadı,çok açık" diyor İlber Ortaylı kendisi için... O bu toprakları çok sevdi,Yahudi kökenli eşi Tilda'da,cenazesinin Camii'den kaldırılıp Müslüman mezarlığına gömülmesini isteyecek kadar Yaşar'ını, Kemal'ini çok sevdi. Zülfü Livaneli'nin kadim dostu edebiyat ustası güzel insan Yaşar Kemal'i daha çok okuyalım ve okutalım. Sorgulamama Uğur Arslan'ın bir dörtlüğüyle son vermek ister ve derim ki,İnsan olun be eşek sıpaları. Söyle dünya insanların kaç kişi? Kaçı sağır,kaçı kör,kaçı arsız,kaçı erkek,kaçı dişi? Açlıktan ölmek kaldımı be şimdi? Söyle dünya insanlık kimin işi ?...