Cuyap Hanım 2016 Nisan ayında vefat etmiş
Bu kitabın kaleme alınmasında pek çok kişinin katkısı oldu.
Kendilerinin sürecin muhtelif aşamaları boyunca bana sundukları
yardım ve nezaketi minnetle anıyorum. En başta Eşref
Bey’in fevkalade ailesine, kızları Diktam ve müteveffa Cuyap
Hanımlara, damadı Sedat Bey ve torunları Halil ile İrem’e en
derin şükranlarımı sunuyorum. Beni cömertçe evlerine aldılar,
anılarını paylaştılar, baba ve dedelerinin özel vesikalarına sınırsızca ulaşmamı sağladılar. Bilhassa İrem bu projeyi başlatmak
için zahmete girdi. Bu çalışma, onun yetenekleri ve hevesi olmaksızın mümkün olmazdı. Eşref ’in tarihsel mirasının tartışmalı
tabiatı nedeniyle, pek tabii kitapta Eşref ’in daha iyi yönlerinin
sunulmasını tercih ederlerdi. Lakin tarihçinin eldeki bütün kanıtları kantara vurmak mecburiyetine anlayış gösterdiler. Umarım neticeden fazla hayal kırıklığına uğramamışlardır. Eşref’in
sandığındaki belgeler üzerinde teferruatlı bir çalışma yaparken
bana sağladıkları yardım ve destekten ötürü Subet ve Sunay
Köseoğlu’na da ayrıca teşekkür ederim.
Eşref ’in gezgin bir tabiatının olması, hayatına ilişkin belgelerin
çoğu tarihsel kişiliğinkine nazaran daha dağınık ve takibinin
zor olduğu anlamına gelmektedir. Mümkün olan her yerde kayıtlarının
izini sürmeye çalıştım ve bu süreçte çok gerekli olan
yardımlar aldım. 1960’ların başında doktora tezini yazarken
Eşref ’le röportaj yapan Dr. Philipp Stoddard’a teşekkür ederim.
Dr. Stoddard, birkaç kez benimle görüşmeye cömertçe zaman
ayırdı, Eşref ’ten aldığı bazı belge ve fotoğrafları gönderdi ve
hikâyeyi renklendiren anekdotlar anlattı. Daha geleneksel arşivler
ise kaynaklarını açtı. Onca belge arasında yolumu bulmam için bana yardımcı olan arşiv ve kütüphanecilere minnettarım.
Ankara’da bulunan Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt
Başkanlığı Arşivi’nden (ATASE) Mesut Güvenbaş’a hususi olarak
teşekkür ederim; bu olağanüstü kaynakta yolumu bulmama
yardımcı olarak çalışmaya ciddi katkı sağladı. Ayrıca kendisinin
meslektaşlarından; Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivleri(TİTE)
ve Başbakanlık Osmanlı Arşivleri (BOA) çalışanları, ayrıca ayırdıkları
zaman ve cana yakınlıklarıyla bana son derece cömert
davranan Orient Institut İstanbul’dan Dr. Richard Wittmann
ve Dr. Aléxandre Toumarkine ve Türkiye’deki daha pek çok koleksiyon
son derece yardımcı oldu. Ankara’dayken de Muhittin
Ünal’ın, Ahmet Özcan’ın, eski öğrencim Nazan Çiçek’in, eski
dost ve komşularım Martin Reiser ve Gertrud Müller ile beni
her zamanki sıcaklık ve samimiyetleriyle ağırlayan ailelerinin
yardımlarından istifade ettim.
İngiltere’de ise Ulusal Arşiv’in, Britanya Kütüphanesi’nin,
Bodleian Kütüphanesi’nin, İmparatorluk Savaş Müzesi’nin,
Avam Kamarası Parlamento Vesikalarının, St. Antony’s College’deki
Oxford Ortadoğu Merkezi Arşivi’nin ve SOAS Özel
Koleksiyonları’nın personel ve koleksiyonlarından istifade ettim.
Bu sırada, beni Taha Toros koleksiyonundan haberdar eden Talha Çiçek ve Cihangiroğlu mektuplarından haberdar eden İbrahim
Şirin gibi meslektaşlarımın yardımını aldığımdan ötürü kendimi
talihli sayıyorum.
Bu kaynakları anlamak adına içlerinde Şükrü Hanioğlu,
Erik-Jan Zürcher, Rashid Khalidi, Nader Sohrabi, Fred Anscombe,
Christine Philliou, Ryan Gingeras, Mesut Uyar, Polat Safi,
David Roxburgh, Lucienne Thys-Şenocak, Fatmagül Demirel,
Yiğit Akın, Dimitris Stamatapoulos, Vemund Aarbakke, İsmet
Erarpat, Emre Erol, Ümit Eser ve Stefano Taglia’nın da olduğu
birçok meslektaşımın yardımlarına itimat edebildiğim için
şanslıydım. Eşref ’in belgelerindeki önemli kısımları çözmeye
yardım ettikleri için Nuray Özdemir ve İrem Gündüz özel birer teşekkürü hak etmektedir. SOAS’teki son doktora öğrencileri
grubumu oluşturan Caner Yelbaşı, Cihan Çelik, Erman Şahin
ve Yusuf Osman’la yaptığım sohbetler bu kitapta ele alınan zorlu
tarihsel dönemi etraflıca değerlendirmemde bana yardımcı oldu.
İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi ile Doğu ve Afrika Çalışmaları
Okulu Tarih Bölümü’nün 2010-2011 akademik yılında
araştırma izni vermek suretiyle sağladığı araştırma desteğine
minnettarım. Bu kitap için araştırmaya başlamam bu sayede
mümkün oldu. SOAS’te geçirdiğim on sekiz yıl boyunca yaptığı
tüm yardımlar ve arkadaşlığı için Carol Miles’a özel olarak teşekkür
ederim. Ayrıca Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri
Araştırma Merkezi’ne de 2014 baharında sağladığı konaklama
bursu için teşekkür ederim. Bülent Coşkuner ve Özge Ertem’e
İstanbul’daki cömert mesleki dayanışmaları için müteşekkirim.
Bu kitabı kaleme almaya başladığımda dostum ve SOAS tarih
bölümünden meslektaşım olan John Parker yazdığım iki taslak
bölümü okudu. Ben Eşref ’in hikâyesine uyan bir anlatı biçimini
el yordamıyla ararken, kendisinin son derece yardımı dokunan
ferasetli düzeltilerine minnettarım. Hurst Yayıncılık’taki Michael
Dwyer nazikçe bu projeyi üstlendi ve teşvik edici bir editör oldu;
Jon de Peyer, Kathleen May, Daisy Leitch ve Brenda Stones da
pek çok şekilde sabırla yardımcı oldu.
Son olarak aileme teşekkür etmek isterim. Biricik eşim Sarah,
bu uzun araştırma ve yazım süreci boyunca daimi bir esin kaynağıydı.
Harikulade çocuklarımız Will, Nick ve Benjy ise Eşref
ve dünyasına ilişkin saplantımı hoş gördüler, şüphesiz yapacak
daha iyi işleri varken görev duygusuyla taslak bölümleri okuyup
yorumlarda bulundular. Bu kitabı sevgiyle onlara adıyorum.
Londra ve Tuscon
Mayıs 2016
·
124 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.