İyi bir kitap incelemesi nasıl yazılır?
Sayın 1000kitap sakinleri sitenin kolonlarını oluşturan bir şey kitap incelemeleri. Malum hiç siteyi bilmeyen biri bile araştırma yapmak istediği bir kitabı Google amcada aratıp 1000kitaba girip araştırma yapmak istediği kitapla ilgili incelemeleri okuyabilir. İşte bu yüzden kitap incelemeleri çok önemli bir hal alıyor. Hatta önemden de öte. Sitenin kalbidir incelemeler. İşte bu yüzden iyi bir kitap incelemesi nasıl olur bunu göstermek istiyorum. Bu yazının sadeleştirilmişini daha önce bir yorumumda yapmıştım. Şimdi daha kapsamlı anlatacağım. Baştan diyeyim hiçbir şekilde kitap incelemesi nasıl yazılırla ilgili bir makale ya da kitap okumadım. Yani yazacaklarımı bir yerden okumadım tamamen benim görüşlerimdir. Yasir Kuralları da diyebiliriz buna. Neyse giriş paragrafını uzatmadan geçelim asıl konumuza.
1.Sakın çok eski okuduğun ve hatırlamadığın kitaplara yorum yapma! İki cümleyi geçmeyen kişisel yorumlar hiç yapma!
Bazı incelemelerde görüyorum. "Çok eskiden okudum ondan pek hatırlamıyorum ama güzel bir kitaptı." Bunu yapma! Eğer pek hatırlamıyorsan kitabı incelemen güzeldi ya da kötüden öteye gitmez. Zaten her kitaba inceleme yazma zorunluluğumuzda yok. Böyle vasat bir incelemenin siteye hiçbir yararı yok. Hatta kitabı araştıran birisi için sıkıntı bile oluşturabiliyor. Malum sitede beğeni tuşunu gerçekten beğenildiği için basılmıyor çoğu zaman. Eğer bu tarz vasat bir kitap incelemesini yapan kişinin fazlaca takipçisi varsa beğeni sayısı artıyor ve listede yukarlara çıkıyor. Haliyle de listede hoş bir görüntü ortaya çıkmıyor. Mesela "Kürk Mantolu Madonna" kitabını ele alalım. Zaten kitaba yüzlerce inceleme yapılmış ve önümüzdeki yüzlerce yıl içersinde bu sayı binlere ulaşacak. Bundan bir yetmiş yıl sonra bu kitabı araştırmak isteyen bir genç bu tarz vasat bir incelemeyi görmek zorunda değil. Bu dediklerimi iki cümleyi geçmeyen o kadar beğendim ki nirvanaya ulaştım tarzı incelemelerde(!) geçerlidir. Bu tarz incelemeler okuyan kişiye kitapla ilgili bir fikir vermez. Öyle sitede çöp şeklinde durur. Zaten birisi de bu incelemeyi şikayet eder ve gerçekten inceleme çöp kutusuna gider. Eğer bu tarz sadece kişisel cümlelerden oluşan bir inceleme yapılmak isteniyorsa ileti olarak paylaşılabilir. Zaten takipçiler görür bu iletiyi. İleti olarak paylaşınca da bundan 68 yıl sonra doğacak kardeşimiz boşu boşuna bu tarz bir incelemeyi görmemiş olur
2.İnceleme yazmanın ilk kuralı incelemeni yazmaya başlamaktır.
Çoğu kişi de vardır erteleme huyu. Bu bende de vardır. Bir kitabı çarşamba bitirdiysem siteye üşengeçliğimden cumartesi yüklerim incelememi. Ne yazıkki incelemeler kendi kendine yazılmıyor. Sakın üşenme, korkma. Otur o bilgisayarın başına. Eğer başlarsan devamı gelir. Bir de sakın sitede yazma incelemeni. Yazarken sitede bir şey olup sayfa kapanabilir falan tüm incelemen boşa gidebilir. Önce wordde yaz sonra incelemeni siteye taşı. Ve de incelemeni siteye kaydetmeden önce bir kere oku. Bak bakalım inceleme güzel mi değil mi? Anlatım bozuklukları, imla hataları var mı? Sonuçta bunları insanlar okuyor. Nasıl ki misafire bozuk yemek ikram etmiyorsan, okuyuculara da anlatım bozukluklarıyla dolu bir inceleme sunma.
3.Rahat, cesur ve samimi ol.
İncelemeni yazarken sakın korkma. Sen bu işten para kazanmıyorsun ya da sen bu işin prosu değilsin. O yüzden önce bir derin nefes al ve o üstündeki stresi at. Yazarken kelimelerin içten olsun. Kasıntı yazma. Yapmacık kelimeler kullanma. Olduğun gibi yaz. Beğenmediysen kitabı korkmadan eleştir. Bu en büyük yapılan hatalardan biri. Mesela bir insan aldı Sefiller'i okudu ama kitaptan nefret etti. Ama siteye bakınca herkesin bu kitaba aşık olduğunu gördü. Eyvah sorun bende mi deme ve de sakın herkes sevdiyse bende sevmiş gibi yapayım deme. Ne hissettiysen yaz. Gerekirse yazara laf at. Ben beğenmedim arkadaş de. Korkma, cesur ol. Kısaca hislerini öyle bir belirt ki, içindeki tek bir hücre ama ben böyle düşünmüyorum ki demesin.
4.Kitabın üslubundan bahset.
Kitap akıcı mı, sade mi, duru mu de. Dilinin ağır olup olmamasını mutlaka belirt. Hatta şu tarz yorumlar getir. "Bu kitabın dili çok ağır olduğu için sakin kafayla okumaya çalışın. Öyle metrobüste falan akşam işten gelirken bu kitabı sakın okumaya çalışmayın." tarzı yorumlar yapabilirsiniz. Tabi siz kendi zevkinize göre bu cümleleri alıp değiştirip iyice yoğurup bambaşka cümleler ortaya çıkarabilirsiniz.
5.Kitapla nasıl tanıştığınızdan bahsedin.
Kitapla nasıl tanıştığınızdan bahsederek incelemenize başlamak, incelemenizi acayip bir şekide samimi yapar. İncelemenizi okuyan kişinin yüzünde tebessüm oluşur. Heleki kitapla tanışma hikayeniz çok ilginçse mutlaka uzuncana yazın.
6.Spoiler ve günaydın, iyi geceler dilekleri
İncelemenizi yazdıktan sonra bir bakın spoiler yapmış mısınız? Eğer yapmışsanız mutlaka yazının başında belirtin. Ama mutlaka spoilerin derecesini belirtin. Az spoiler mı yoksa spoilerın cılkını mı çıkardığınızı yazın. Eğer yazmazsanız spoiler olduğunu baştan, çok küfür yiyebilirsiniz söyleyeyim baştan. Sakın yazınıza günaydın, iyi geceler dilekleriyle başlamayın. İncelemenizi belki sabah yüklediniz siteye ve günaydın deme ihtiyacı duydunuz ama bunu yapmayın. Bu incelemeyi 50 yıl sonra bir gece vakti yaşlı bir amca okuyabilir. İşte bu yüzden incelemelerimiz tüm zamanı kapsadığı için bu tarz cümlelerle başlamayın. Tabi size kalmış. Aslında çok önemli değil. Ben bu tarz cümlelerle başlamıyorum incelemelerime. Bu tarz cümlelerle başlamamanız daha uygun olur.
7.Kitaptaki yanlış ya da doğru bulduğunuz şeyleri söyleyin.
Yazarlar insandır ve yazarken bir sürü hata yaparlar. Utanmayın söyleyin. Mesela hayatında ilk defa ceset görmüş birinin cool davranması çok mantıksız olur değil mi? Eğer yazar kendi karaterine böyle bir durumda cool davrandırmışsa hatayı söyleyin, çekinmeyin.
8.Eğer kitap eskiden yazılmışsa ya da yabancı bir kitapsa kendi zamanınız ve kültürünüzle karşılaştırınız.
Diyelim ki yazar 1950'lerdeki İngiltere'yi anlatıyor. Haliyle o zamanın kültürüyle şimdinin Türk kültürü çok farklı. Bu kültürler arasındaki farkları irdeleyebilirsiniz. Ya da "Yazara çok kızmamak gerek ne de olsa 1950'lerin İngiltere'sinde bu tarz olaylar çok doğal karşılanıyormuş" tarzı cümleler kullanabilirsiniz.
9. Kitabı okurken ki ruh halinizden bahsedin.
"Kitap ilk sayfalarında çok sıkıcıydı ve ruhumu sıktı ama daha sonra bir anda olaylar hızla gelişti ve soluksuz bir şekilde okumamı sağladı." tarzı cümleler incelemeyi okuyan kişiye kitabın ne zaman açılacağını ya da baştaki durgunluk hep mi devam edicek gibi sorulara cevap verir. Mesela bir kişi okuduğu incelemenin kitabını okumaya başladı. Farketti gerçekten de incelemedeki gibi kitabın başları çok sıkıcı. Ama korkmuyor. Neden? Çünkü devamında kitaptaki bu sıkıcılık yerini soluksuz okumaya bırakacağını incelemede okudu.
10.İncelemenizi yazarken çay, ıhlamur, kahve için.
Bu içtiğiniz sıcak içeceklerle daha rahat yazacağınızı göreceksiniz. Çünkü inceleme yazma işi uzundur. Ve ağzınızın kuru kalmasını istemezsiniz. Mesela ben şuan şu yazdıklarımı bir saattir aralıksız yazıyorum ve acayip susadım. Eğer çay içiyor olsaydım hem rahatlıyacak, hem de ağzımdakı mayhoş hava ortadan kalkacaktı.
11.Eleştirilere açık ol.
Eğer sen bir inceleme yazmışsan siteye bu demektir ki artık herkes görebilir bu incelemeni. Sitede incelemeni beğenmediği için hunharca eleştirebilecek insanlar olacak. Sakın bu insanlara kötü gözle bakma ya da kapasitem bu diyip kestirip atma. Teşekkür et bu kişiye ve yazdığı eleştirilerden ders çıkartmaya çalış. Tabi bazen mantıksız eleştirilerde gelebilir, he de geç. Ama şu da var bazı insanlar daha hassas olabiliyorlar. Bu yüzden de bu tarz ağır eleştirileri kaldıramıyorlar. Lütfen eleştirecek arkadaşlar da karşılarındakilerin insan olduğunu hatırlayıp daha düzgün ve kırmayacak cümleler kullanarak eleştirmeye çalışsın.
***
Şimdilik aklıma gelenler bunlar. Size en iyi şekilde açıklamaya çalıştım. Tabi unuttuğum noktalar olmuş olabilir. Yorum olarak yazarsanız eksik ya da yanlış noktalarımı hep birlikte tartışabiliriz.
Ahmed Yasir Orman
Edit:Laflarım galiba yanlış anlaşılmış. Buradaki yazdıklarım benim görüşlerim olduğu için nesnel bir yazı olarak algılamayınız. Yani farklı farklı incelemelerde olabilir tabi. Ben daha kaliteli kitap incelemesi yazmak isteyenlere kendi görüşlerimden yola çıkarak yol göstermek istedim. Sakın kimse bu iletiden sonra inceleme yazmaya korkar olmasın.:)
··
110 görüntüleme
Bu yorum görüntülenemiyor
Emek verip yazmışsınız hepsini okudum. Teşekkürler ilgili olanlar için güzel yazı olabilir. Fakat ben kendi adıma yorumlarımda kitabın dili, kurgusu ve bende neler bıraktığını, neler hissettiğimi kısaca yazmayı tercih ederim. Önemli olan bana göre burda farklı kitaplarla tanışmak, tabiki yorumlar önemli(az ve öz olanlar) ama ben daha çok kaç kişinin okuduğuna ve kitaba verilen puana bakarım. Hatta çevremde de birine kitabı sorduğumda "güzel, konusu şu( bir cümleden ibaret açıklama) okumalısın" demesi yeterli. Tabiki kitap inceleme yapmak zorunda değiliz. Fakat okadar uzun yorumlar görünce strese giriyorum resmen yorum yapacağım varsa da yapmıyorum.!!! Bu platformu hoş kitaplı vakitler geçirmek için kullanıyorum, farklı düşünce yapısına sahip insanlarla karşılaşmak ve okuduğu kitapları görmek beni mutlu ediyor. Yanlış anlamayın ama benim derdim puan değil ki.!!! Benim derdim yoğun tempoma, kısıtlı zaman dilimine çok kitap sığdırmaktır.İyi kitaplı zamanlarınız olsun sevgiyle kalın...(Ayrıca size veya başkalarına yazılmış bir yazı değil sadece uzun zamandır varolan düşüncem. Yanlış anlamıyın sevgiler...)
Yorumun yorumunu bu kadar yazınca yorumlarınızı merak ettim ,Ahmet Bey...Ayşegül Hanımın fikirlerine katılıyorum ,ve ben de Ayşegül Hanim gibi uzun zamandır aynı şeyi düşünüyorum, tabiiki 1 -2 cümlelik incelemeler olmamalı ;ancak 100 sayfalik eseri de 10 sayfayla anlatmak bana abartı geliyor..(Şahsi düşüncem yapanlar alınmasın )Kitap konusuyla ilgili kısa bir bilgi ve kitabın dili agırsa belirtilmesi benim için yeterli...
Kendi kitap incelemelerimin iyi olduğunu asla söylemiyorum. Her zaman elimden gelenin en iyisini yazmaya çalışıyorum. Yani oturdum mu en az yarım saatimi bir inceleme başında geçirebilirim. Şu iletiyi bile tahmini 80 dakikada yazdım. Yani yazdıklarımın hakkını vermeye çalışırım her zaman.
Bu yorum görüntülenemiyor
Merhaba arkadaşlar. 1.5 yıl önce yazdığım bir yazı hortlamış ve üzerine yorumlar da yapılmış. Tüm yorumlara tek tek cevap vermek yerine tek yorumda yazmak istedim. Öncelikle belirtmek isterim ki 1.5 yıl önce yazmama rağmen çok eğlenceli bir yazı yazmışım. Kendimi tebrik ederim. :)
Neyse biz konumuza bakalım. Yazıyı okuyan arkadaşlar yazımı biraz ciddiye almışlar sanırım. O zaman da belirttiğim gibi benim amacım eğlenceli bir yazı yazarken öneriler vermekti. Yani bu yazımı okuyan birinin inceleme/yorum yazarken kendini kısıtlamasını istemem.
Spoiler ve 140 karakter meselesine gelirsek de bu iki kural da sitenin kuralı. Bu konuda hassas arkadaşlarımız olduğu için saygı duymak gerek.(Galiba yazıyı yazdığım zamanda spoiler kuralı yoktu.) Ben de spoilerdan etkilenen biri değilim. Kitap bana bir şey katacaksa sonunu ya da ortasını öğrenmem hiç mühim değil. Eğer ki kitap sadece merak duygusu ön planda tutularak okunacağından spoiler işi sıkıntı oluşturacaksa da o kitabı muhtemelen okumam sonuçta bir kitapta sadece olay örgüsü okumuyoruz bize başka şeyler de katmalı.
140 karakter de o kadar az bir şey ki ikinci cümle bitmeden 140 karakter dolmuş olur. Yani tüm duyguları 140 karaktere sığdırmak aşırı zor olacaktır. Tabi "Kitabı öyle beğendim ki gidip aynı kitabı bir daha alacağım" gibisinden bir cümleyle tüm duygularını anlattığını düşünen birine de pek bir şey diyemem. :) (Şaka ediyorum ne kadar uzunlukta yazmak isterseniz yazın ama sistem belli kısalıktaki incelemeleri kabul etmeyecektir.)
Şimdi de Bookworm'un meselesine gelelim. Eğer ki bir kitaba hiç inceleme gelmediyse iyi ya da kötü olsun hemen bir inceleme yazmamız en mantıklı iş olacaktır ama bu durum Kürk Mantolu Madonna kitabı için pek mantıklı olmayacaktır. Eğer kişi sadece yazmak için yazıyorsa böyle çok inceleme yapılmış kitaplara inceleme yazmayabilir. Kaldı ki Sabahattin Ali öldüğü için bu yapılacak incelemeyi okuyup kendini de geliştiremeyecektir.
8 yaşındaki çocuk meselesi
Başta da belirttiğim gibi yazımın kimseyi kısıtlamasını istemem. Özellikle çocukların gelip burada yazmaktan korkmalarını görmek beni üzer. Sitede de ara sıra Hüseyin Demir hocamızın öğrencilerinin incelemelerini görüyorum ve bu durum benim çok hoşuma gidiyor. Ne güzel 1000kitap bir insanın gelişimine vesile oluyor.
Bu arada Yasir Bey denilmesinden hoşlanmıyorum. Sadece Yasir derseniz memnun olurum. :)
İletinin eski yorumlarının bazısında da kendimle konuşmuş gibi olmuşum. Bu durumun sebebi de okurların kendi yorumlarını silmeleri ya da hesaplarını kapatmalarıdır. Yani kendi kendime konuşmadım :)
Neyse yahu umarım yazım 2 yıl sonra tekrar gün yüzüne çıkar. :)
Yazdıklarım kendi görüşlerim. Yani farklı kişi farklı yazabilir tabi kitap incelemelerini. Ben sadece bir kitap incelemesinde olabilecekleri söyledim. Yani kitabın dil özelliklerini yazdıktan sonra renk katmak için buradaki bir iki maddeyi daha katarsak daha hoş bir inceleme olur. Ben biraz uzun yorumları tercih ediyorum ve uzun yorumun bir sıkıntısı da çok okunmaması.
Sözlerim galiba yanlış anlaşılmış. Ben herkes kitap incelemesi yapmasın diye bir şey demiyorum. Sadece daha özenli incelemeler yazabiliriz ve de daha özenli inceleme yazmak isteyenlere bir katkım olsun diye bu iletiyi yazdım. Bu arada hiçbir şeyi yanlış anlamadım. Başka arkadaşların fikirleri de varsa yazarsa sevinirim.
Arkadaşlar, sadece sorun 2 cümlelik kişisel yorumlarda. Zaten bahsettiğiniz gibi dil ve anlatımından bahsettiğiniz an o inceleme site için uygun hale geliyor. Deniz Hanım, açıkçası ben de çok uzun incelemeleri pek fazla okumuyorum. Derya Hanım bahsettiğiniz gibi 4-5 cümleden oluşan kısa bir şekilde kitabın dilinden ve konusundan bahsedilen güzeldir kanımca.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.