KONTROL KİMDE
Beynimiz bütün yaşamımız boyunca kendini yeniden yazarak,
alıştırmasını yaptığımız uygulamalar (yürümek, sörf yapmak, havada top
çevirmek, yüzmek, araba kullanmak gibi) için adanmış devreler kurmaya
çalışır. Bu programları yapısına yedirme becerisi, beynin en güçlü
numaralarından biridir. Karmaşık hareket sorununu çözmede kullandığı
yöntem, bu harekete adanmış devreleri donanımla bütünleştirerek enerji
kullanımını asgariye indirmektir. Beynin devrelerine bir kez kazınan bu
beceriler, artık siz onlar üzerinde düşünmeden- yani bilinçli bir çaba
göstermeden- uygulamaya geçebilir; bu da kaynakları serbest bırakarak
bilincin başka işlerle ilgilenip onları içselleştirmesine olanak tanır.
Bu otomatikleştirme sürecinin bir sonucu da, yeni becerilerin bilincin
erişimi dışında kalmalarıdır. Kapalı kapılar ardında işleyen karmaşık
programlara artık ulaşamadığınızdan, yaptığınız işi nasıl yaptığınız
hakkında kesin bilgiye sahip değilsinizdir. Bir yandan konuşup bir yandan
da merdivenleri çıktığınızda, vücudunuzun dengesini korumak için yapılan
düzinelerce mikro-ölçekli düzenlemeyi nasıl hesapladığınız; ya da
konuştuğunuz dilin seslerini doğru biçimde çıkarmak için dilinizin oradan
oraya nasıl döndüğü konusunda herhangi bir fikriniz yoktur. Bunlar, bir
zamanlar yapamadığınız zor hareketlerdir. Ama hareketlerinizin zamanla
otomatik ve bilinçsiz hale gelmesi, sizin de bir süre sonra işleri otomatik
pilotla yürütme becerisi kazanmanızı sağlar. Her zaman gittiğimiz yolda
araba kullanıp eve vardığımızda, yolculukla ilgili pek de bir şey
hatırlamadığımızı birden fark etmek, çoğumuzun başına gelmiş bir
durumdur. Çünkü araba kullanmanın gerektirdiği beceriler artık öyle
otomatik hale gelmiştir ki, devreye giren hareketler dizisini bilinciniz
dışında da yürütebilmektesinizdir.