1600 yılında soğuk bir Yeni Yıl Arifesi'nde kurulan İngiltere'nin Doğu Hindistan Kumpanyası, modern anonim şirketlerin anasıdır. İki buçuk yüzyıldan fazla devam eden varlığı boyunca, imtiyazlı tekellerin merkantilist dünyası ile sadece hisse sahiplerine karşı sorumluluk taşıyan sanayi çağının şirketleri arasında bir köprü görevi görmüştür. Kumpanya'nın bir kraliyet imtiyazı ile kurulmuş olması, Britanya ve Asya arasında gerçekleşen tüm ticaret üzerinde tekeli ve topraklar üzerinde yönetim ve ordu besleme şeklindeki yarı-egemen ayrıcalıkları onu başka zamanlara ait kurumsal şirketlerden ayırır. Fakat mali yönden beslenmesi, yönetim yapısı ve iş dinamikleri düşünüldüğünde Kumpanya'nın modern bir yapısı olduğu inkâr edilemez. Kadrosunu yöneticiler değil de hizmetkârlar olarak adlandırmış olabilir ya da e-posta ile değil de tüy kalemle haberleşmiş olabilir ama hisse sahiplerine ait bir şirketin tüm temel özellikleri Kumpanya'da apaçık görülebilir. (...) Varlığı boyunca Kumpanya neredeyse devamlı bir dönüşüm halindeydi. Kumpanya'nın sonuysa, Britanya'da genellikle Hint Ayaklanması ve Hindistan'da Birinci Bağımsızlık Savaşı olarak bilinen ve Kumpanya yönetimine karşı 1857-58'de gerçekleşen başkaldırıdan sonra gelecektir.
Sayfa 22Kitabı okudu
··
6 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.