2. Adana
Mustafa Kemal'e 7 Kasım'da muvakkaten işten el çektirilmesi ve İzzet Paşa ile mütarekenin tefsiri üzerinde telgraf teatisinin İngilizlerce öğrenilmemesi kendisi hesabına bir talih eseri olmuştu[11] ; aksi takdirde onun da Ali İhsan Paşa'nın uğradığı akibetten kurtulması güç olurdu. Perapalas'ta oturduğu sırada Daily Mail muhabiri G. Ward Price ile bir mülâkat yapmıştı. Price bu mülâkat hakkında şunları bildiriyor[12]:
“Perapalas müdürü bana bir davet getirdi... Mustafa Kemal Paşa. ... ile kahve içmek için...” Bunun bir mahzuru olup olmadığı hakkında yüksek istihbarat subayı Albay T.G, G. Heywood'a dair sorusuna: “Onun ne istediğini anlamakta hiçbir mahzur yoktur” diye cevap vermişti, Price sözüne devamla: “M. Kemal, yapmak istediği bir teklif için Britanya resmi makamlariyle nasil temas edeceğini” bildirmemi benden rica etti: “Bu harpte yanlış cephede savaştık, dedi, eski dostumuz Britanyalılarla asla kavga etmek istemezdik, bu istenmeyen harp Enver Paşa gibi Almanların dostları tarafından yapılan baskının bir sonucu oldu. Biliyoruz, partiyi kaybettik. Yanlış istikametlere götürülen siyasetimizin bedelini ağır ödemeye hazırlanmalıyız. Anadolu'nun Müttefik Devletler tarafından taksime uğrayacağını tamamen biliyordum, Fransızların Anadolu'nun dışında tutulmasından bilhassa endişedeyiz. Orada bu topraklar üzerindeki bir Britanya idaresinden o kadar hoşnutsuzluk gösterilmemesi gerektir. Eğer İngilizler Anadolu için sorumluluk kabul edecek olurlarsa Britanya idaresinde bulunan tecrübeli Türk valileri ile işbirliği halinde çalışmak ihtiyacını duyacaklardır. Böyle bir salâhiyet dahilinde hizmetlerimi arzedebileceğim münasip bir yerin mevcut olup olmıyacağını bilmek isterim. ...” Albay H. bu muhavereyi önemsiz görerek dikkate almamıştır: “Birçok Türk generali kendileri için hemen bir iş arıyorlar”. Yıllarca sonraydı, İkinci Dünya Savaşı geçmişti. İstanbul'da Rifat (Refet Bele?) adında bir Türk generali ile karşılaştım. Bu zat benim Mustafa Kemal ile mülâkatımda hazır bulunmuştu. Onun bu hizmet teklifinde samimî olduğunu, o zaman bu teklif kabul edilmiş olsaydı Yakın Doğu tarihinin değişik bir mecraya dönecek olduğunu söylüyor, bu fikrini muhafaza ediyordu”.
[11] TV 3390; Atay 2 70-80; TİH I 50-53, 63, 202; Bayur 180-189; Şapolyo 232 - 249; İsl. Ansiklopedisi 1 729.
[12] Price, Extra - special Correspondent (1957), 104-
Sayfa 98 - Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991
·
5 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.