Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.31
Gönderi
440 syf.
8/10 puan verdi
11 kitaplık bu külliyatın ilk kitabı ile başlıyoruz. Bütün Oyunlar serisi hem Agora Kitaplığı hem de Mitos Boyut tarafından basıldı. Ben Mitos Boyut serisinin PDF halini edindim onu okuyorum. 11 tane oyun yer alıyor bu kitapta Brecht'in bu külliyatı üzerine pek az konuşulmuş o yüzden epik tiyatronun öncü ismi için okuduğum ciltlere inceleme yazmak istiyorum. Agora kitaplığı tarafından 11 ciltlik külliyatı yeniden basılmıştı. Geçen günlerde bir bakayım dedim çok uygun bir fiyata satılıyor kitaplar. Lakin her zaman olduğu gibi 11 kitabın sadece üç dört tanesi var onları alabildim. Okuma kültürümüzün yoksulluğunun sonucudur bu. Brecht gibi bir ismin oyun külliyatını bile bir arada bulamıyoruz..
Brecht'in çocukluk yılları katı bir dini eğitim ile geçmiştir. Anne ve Anneannesi onun çocukluk yıllarında İncil üzerine epey deyişler yapmışlardır. Bu kitapta da ilk oyunlari yer alıyor. İncil'e onlarca gönderme var çocukluk yıllarındaki dini esintiler buna neden olmaktadır. 16-21 yaşları arasında yazdığı oyunları içeriyor bu cilt. O yüzden çok yüksek bir beklentim yoktu. Geceden Trampet Sesleri oyununu diğerlerine nazaran daha çok beğendim. Kalan oyunlar genelde tek perdelik oyunlardı. Tarih, din ve mitoloji göndermeleri yer alıyor. Dipnotlar ve açıklamalar kitabın sonunda yer alıyor. Ve üç beş sayfa değil açıklama kısmı tam 110 sayfa. Ben çok faydalı buldum bu bölümü. Eserlerin oluşum süreci, gösterimi ve yankılarını anlamak için çok yararlı bilgiler yer alıyor. İlk metinden itibaren bir tarafta oyun bir tarafta açıklamalar-dipnotlar olacak şekilde okudum. Brecht önemsediğim bir isimdir. O yüzden yavaş yavaş bu 11 eserlik külliyatı bitireceğim. Sıralamada yukarı doğru çıktıkça çok daha deneyimli ve çok daha etkileyici bir Brecht olacağı kesin o yüzden okumayı düşünürseniz ilk başlarda biraz daha sabırlı olmanız gerekmektedir.
1. oyun, İncil:
Çok kısa bir oyundur. Brecht'in ilk eseridir. 1913 yılında yazılmıştır. Brecht henüz 15 yaşındadır. Babasp Katolik annesı Protestan olan Brecht dinsel açıdan karmaşık bir çocukluk geçirmiştir. Büyükannesi ona sürekli İncil'den bölümler okur, Annesi ise İncil'de geçen deyişleri sürekli evin içinde kullanır. Brecht de bu oyunda Katolikler tarafından kuşatılan bir Protestan kentinde geçen aile içi bir konuyu ele alır. 16. Yüzyılda Nederland'ın İspanyol-Katolik birliklerine karşı verdiği özgürlük mücadelesinden esinlenmiş olduğu yazılmaktadır. Eser içinde günlük hayatında olduğu gibi büyükbaba sürekli İncil'den bölümler okur. Aile üyeleri de İncil'de geçen deyişlere göndermeler yapar. Kısacık oyunda İncil'e 11 tane gönderme yapılmıştır.
2-3-4. Oyunlar BAAL
Bu oyun Brecht'in sürekli oynamalar yaptığı bir oyun. İlk yazımı 1918'de yapılmış ve sonrasında farklı yıllarda başka düzeltmeler yapılmış. Bu kitapta da üç farklı versiyonu yer alıyor. 1918'de Brecht, arkadaşı Caspar Neher'e şu haberi iletir: "XV. yüzyılda Bretagne'da katil, sokak soyguncusu ve balad şairi olan François Villon üstüne bir oyun yazmak istiyorum" O sıralar Villon'un yaşamı ve yapıtlarıyla Brecht çok ilgilenmişti, şiirlerinde de ondan esinlendiği hiç az değildir. Neher'e yazılan satırlar, Baal'e yönelik bir düşünsel ön adıma işarettir. Bu işaret, geniş anlamda Brecht'in üstünde uğraştığı, Villon'un, Rimbaud'nun, Verlain'in ve Frank Wedekind'in yaşam ve yapıtlarından meydana gelen edebi ve tematik malzemeyi göstermektedir; ki bir başka oyunun itkisi 1918 ilkbaharında ve yazında Baal'in ilk yazımını sağlayacaktır.
Baal aynı zamanda mitolojik bir figürdür. Baal lirik bir şair gibi gözükse de bazen sert söylemeleri olan bohem bir hayat süren bir karakter. Toplum kalıplarını kıran da bir şairdir. Kadın ve insan ilişkileri konusundaki söylemleri bize bunu ifade ediyor. Bu kitapta üç farklı yazımı var oyunun. Brecht'in kendisi de bu sürekli kurgu kırpmaları ve düzenleme işlerinden memnun olmadığını belirtiyor bazı mektuplarında. Ciddi anlamda metnin üç farklı tarihte yazılmış hallerini okuyunca siz de dikkat edeceksiniz metin gittikçe tatsız bir hale bürünmüş 1919 metni bana göre en başarılı olan metindir. En fazla ayrıntı, nüans bu metindedir o yüzden okunma süreci daha bir keyifli olmaktadır. İkinci metinde yani 1922 baskısında bazı kişiler ve onlarla olan diyaloglar metinden tamamen çıkarılacak. Anne figürü buna bir örnektir. Üçüncü metinde ise Baal'in edepsiz yaşamı çok daha fazla hafifletilmiş çünkü bu metin sahneye uyarlanacak şekilde yeniden düzenlenmiştir. Ama dediğim gibi favorim 1919 halidir. Tabii Brecht'in ilk oyunları bunlar cilt cilt ilerledikçe ustalığı daha da artacaktır. O yüzden gayet doğal olan yazar karmaşalarıdır bunlar...
5.Oyun, Gecede Trampet Sesleri:
Burada Rosa Luxemburg gömülü
Polonyalı bir Yahudi kadın
Alman işçilerinin öncü savaşçısı
Alman sömürücülerinin emriyle öldürüldü
Ezilenler, gömün ayrılıklarınızı!
Bertholt Brecht
Brecht bu eserinde 1919 Ocak çatışmaları ve Spartaküs oluşumunu konu edinmiştir.
15 Ocak 1919’da, sadece Almanya’nın değil dünya devrimci hareketinin iki öncü ismi, Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht hunharca katledildi. Faili meçhul cinayetlerin en büyüklerindendir bunlar. Rosa devrimci hareketin çok önemli bir figürüdür. Onu hapishaneye sevk edecekleri bahanesiyle alırlar ve araca binmeden önce birkaç dipçik darbesiyle zarar verilir ona sonra bir teğmen onu silahla vuracak ve onu Landwehr Kanalı’na atacaklardı. Tam beş ay o nehirde kalacak Rosa'nın cesedi. Bulunacak ve bir arkadaşı tarafından teşhis edilecekti. Teşhis eden arkadaşı da Mathilde Jacop
1943'te Theresienstadt ölüm kampında Naziler tarafından öldürülecek... “Kızıl Rosa”, 13 Haziran 1919’da on binlerce kişinin katıldığı cenaze töreni ile toprağa verilir. Öldürülen bir öncü isim daha Karl Liebknecht, yaşamını verdiği düşünce ve eylemlerini şu sözlerle anlatıyordu: “Sıkı durun. Kaçmadık. Yenilmedik... Çünkü Spartaküs – ateş ve ruh demektir, yürek ve can demektir, proleter devrimin iradesi ve eylemi demektir. Çünkü Spartaküs zafer özlemini, sınıf-bilinçli proletaryanın mücadele azmini temsil etmektedir... bunlar elde edildiği zaman, biz ister yaşayalım, ister yaşamayalım, programımız yaşayacaktır ve kurtulan halkların dünyasına egemen olacaktır. Her şeye rağmen!”
İşte bu oyun o yılların perde arkası bir nevi Spartaküs olacaktı oyunun adı sonradan Brecht değiştirip Gecede Trampet Sesleri yapmıştır. Üç farklı gösterimi var komedi-dram-komedi olarak sergilenmiş. Zaten komedi ve dram arasında ufak bir çizgi var bana göre en büyük acılarımıza bile bazen kahkaha atarken akar gözyaşlarımız..
Almanya'nın Afrika sömürgelerinde görev yapan bir asker olan Kragler Birinci Dünya Savaşı'ndan önce oraya gitmiş geride nişanlısı kalmıştır. Dört yıl boyunca onu bekleyen Anna'ya ailesi Kragler'in öldüğünü kendi hayatını kurması gerektiğini daima söyleyerek onu evlendirme peşindedirler. Bu yeni evlilik arifesinde Afrika'da esir düşen Kragler kaçıp geri gelir. Geldiği tarih Ocak çatışmalarına denk gelir. Almanya İmparatorluğunun askerlerinin bazıları Spartaküs içinde görev alan devrimci askerler. Kragler de onlardan biri. Trampet Sesleri Spartaküs'ün ayak seslerini duyuruyor. Artık Kragler özel hayatının sorunlarını mı devrimi mi seçecek bu bocalama ve burjuva yaşamının yansıması ile harmanlayarak mükemmel bir tarihi kesit sunuyor bize Brecht. İncil ve Baal beni pek etkilemedi. Lakin bu oyunla benim tanıdığım Brecht vücut bulmuş oldu.
6.Oyun, Düğün:
Brecht'in tek perdelik oyunlarından biridir. Burjuva aile yapısına bir eleştiri metnidir. Beş aylık hamile bir gelin ve onun düğün gecesinin oyunudur. Geleneksel aile yapısına düğün mekanizmasına göndermeler yapar Brecht. Aile kurmak için bakire bir kadın ve kutsal bir düğün gerekir. Alman aile yapısı için halbuki büyük bozuklukları da vardır burjuva yaşamının August Bebel'in de dediği gibi. "Burjuva dünyasının cinsel yaşamının bir yanını evlilik, diğer yanını fuhuş oluşturur. Evlilik madalyonun düz tarafı, fuhuş ise ters tarafıdır." Sırf Burjuva geleneği sürsün diye aylar boyu ev kurma, döşeme sürmüş gelinin de karnı burnunda düğün gecesi düzenlenmiş mükemmel bir eleştiri metni. Oyunun sonunda bekarete verilen göstermelik önemi de eleştirir. Damat zaten hamile olan eşine ithafen kadeh kaldırırken şöyle diyecektir:
DAMAT: ..soyumuzu çoğaltmanın ilk gecesi bizi bekliyor! Mukaddes denen o iş.
7.Oyun, DİLENCİ veya ÖLÜ KÖPEK:
Arka arkaya tek perdelik oyunlar var. Bu oyun da öyle. Toplumun en üst statüsünde bulunan Kayzer ve en altta bulunan Dilenci arasında geçen bir metindir. Diyalog, espri ve felsefi söylemler içerir bu metin. Köpeği ölen bir dilencinin acısını unutmak için Kayzer ile olan diyaloglarını okuyacağız. Dilencinin Kayzer'in olumlu ve olumsuz özelliklerini sıraladığı paragraflar dikkat çekicidir. Sahnelenmek için uygun bir metin değildir çünkü çok kısa bir oyundur. Buna yönelik de eleştiri almış Brecht. Lakin her oyun sahnelenecek diye bir şey yok.
8.Oyun, Şeytan Kovma
Yine tek perdelik bir oyun. 1919 yılında yazılmıştır. Bozulmuş otoritenin, ailenin, kilisenin ve kamu ahlâkının bir eleştiri metnidir. İki gencin ilişkisi ve bu ilişkiye otorite temsilcilerinin gözlemleri ile gelişen bir metindir. Çok kısa bir oyundur. Brecht hayattayken bu eseri sahnelenmemiştir. Brecht öldükten sonra 1975 yılında Basel'de Yeni Devlet Tiyatrosunun açılışında sahnelenmiştir. Çok iddialı bir eser olarak tanıtılmış ve 3 günde 30 seans halinde sergilenmiştir. Diğer bir ifadeyle hayatta olmayan bir yazarın eseri sömürülmüş. Tabii ki iddia edildiği kadar iyi bir oyun değildir. Ama reklam kampanyası işe yaradı sonuçta. Yazarlar öldükten yıllar sonra arşivlerden oyunlarını bulup ticari amaçla eserin kaymağını yemek de aşağılık insanoğluna yakışır ancak...
9.Oyun, KARANLIKTA IŞIK:
Yine 1919 yılında yazılan tek perdelik bir oyundur. Brecht hayattayken oynanan bir oyun değildir. İlk kez 1969 yılında Essen Şehir Tiyatrosunda sergilenmiştir. Bu oyunda Brecht Kapitalist iş uygulamalarından biri olan "fuhuş" sektörü üzerine komedi türünde bir eleştiri getirmiştir. Bir sokak düşünün bir tarafta Genelev var. Karşı tarafta Anti-Genelev var. O nedir? Cinsel hastalıklar yoluyla bulaşan Bel soğukluğu, Ulkus Molle ve Frengi gibi hastalıklara karşı insanları bilinçlendirme derneği. Görünürdeki amacı Fuhuş'u ortadan kaldırmak. Lakin bu binada verilen eğitimler ücretli bir Frengi eğitimi 2.5 Mark...
Kapitalist düzende her şey birbine bağlıdır. Fuhuş olmadan onun yarattığı hastalıkları tedavi edecek merkezler olmaz ve ikisi para ile çalışıyor. Yani bu mekanizmanın bataklığı da tedavisi de insanın parasını sömürmeye yöneliktir. Genelev sahibi kadının gelip bunu dernek sahibinin aklına sokması buna işaret etmektedir.
Lakin bu oyun 1969 da oynandığı vakit güldürü seviyesi o kadar yüksek olmuş ki vermek istediği mesajlar etkisiz kalmış insanların bir kahkahasında sıkışıp kalmıştır. Her şeyin fazlası zarar deyimi de karşımıza çıkıyor böylece...
10.Oyun, BALIK AVI:
Bu oyun Homeros'un Odysseia'sındaki 8. Bölümde geçen bir olayla benzerlik oluşturur. Afrodite'nin kocası Hefaistos Afrodite'yi Ares ile zina halinde basar bir ağ içinde yakalar. Bu durumu gören diğer Tanrılar da kahkahayı basar. Bu oyunda da bu aldatma durumunu dinleyen diğer balıkçılar da kahkahayı basar. Aldatma ile dinsel duygusallık arasında bir hesaplaşmayı işliyor oyunda Brecht yine tek perdelik bir oyundur. Ve 1919 yılının sonbaharında yazılmıştır. Brecht öldükten sonra oynanan bir oyundur.
11.Oyun, Ova:
Knut Hamsun'un Zachäus öyküsünden esinlenerek yazdığı bir operadır. Tek perdeliktir. Knut Hamsun'un eserinde kadın figürü yok Brecht uyarlamaya kadın karakter eklemiş ve oyunu biraz zenginleştirmr yoluna gitmiştir.
··
282 görüntüleme
Emeğine sağlık Adem. Yazarı ben, YouTube'da seslendirilmis şiirleriyle keşfetmistim. Çok güzel şiirleri vardı, özellikle annelerin artık çocuklarını savaşa yollamamalari için yazdığı bir şiiri beni çok etkilemişti.
Teşekkür ederim Kaan.
Halkın Ekmeği bu kitabını bulursan şayet okumanı öneririm. Bir ara ülkemizde yasaklı olan kitaplardan biridir bu. Düşünce yapısını aktaran şiirleri yer alıyor. Tiyatroları da çok iyidir. Lakin çok fazla yazmıştır. Özel bir emek vermek gerekir. Bütün oyunlar külliyatında 100'e yakın tiyatro metni var.
1 sonraki yanıtı göster
Şiir sevmeyen beni, şiire hayran bıraktıran o güzel insan Brecht.. şiirlerinden tanımaya çalışıyorum ben genellikle onu henüz başka kitaplarını okumadım. Ama yakalayabildiğim kadarıyla savaşların bizi ne kadar perişan hale getirdiğini, insanları nasıl değiştirip yok ettiğini çok güzel yansıtıyor.. Emeğine sağlık, aydınlatıcı inceleme günü olmuş bugün. :)
Teşekkür ederim Demet :) Brecht'in Beş Paralık Roman adlı romanı da dediğin yansıtma işlevini çok iyi bir şekilde yerine getirmektedir. Onu da öneririm. Sevgi Soysal sağ olsun cezaevinde boş durmadı ve bize bu romanı çevirdi onu da anmış olalım.
1 sonraki yanıtı göster
Brecht’i “Halkın Ekmeği” ile tanımıştım. Yıllar geçti, hep niyetlensem de başka eserini okumadım bir türlü. Eline sağlık Adem. Okuma listeme aldım.
Teşekkür ederim yorumunuz için. Halkın Ekmeği muazzam bir kitaptır. Ben de ilk o eserle tanıştım yazarla. Tiyatrolarını çok merak ediyordum. Artık yeter dedim bir yerden başlayayım. Brecht çok az okunuyor ülkemizde halbuki onun düşünceleriyle buluşacak çok büyük bir kitle var..
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.