Osmanlı dönemine ait ve-
kayiname ve arşiv belgelerinde bu şekliyle oldukça sık rastlanan bu terim,
ileride ilgili bölümlerde genişçe görüleceği üzere, Osmanlı literatüründe
genelde kabaca ya Ehl-i Sünnet denilen ortodoks Müslümanlığa aykırılığı
yahut inançsızlığı ifade için kullanılmaktaydı.18 Ama gerçekte terime yük-
lenen anlamlarla ilgili uzun bir tarihsel sürecin son safhasını oluşturan bu
genel anlam, esasta yanıltıcı ve sadece görünürde olan bir anlamdır; ke-
sinlikle meselenin tarihsel arka planını vermez. İlhad terimi ise gerçekte
asıl olan birincisinin anlamını açıklamak ve kuvvetlendirmek için kullanı-
lagelmiştir. Aynı kaynaklarda, devletin resmi inancı olan Sünniliğe aykırı-
lığı veya mutlak anlamda inançsızlığı paylaşanlar için de “zındık ve mül-
hid” teriminin kullanıldığı görülür.