"- Önümdeki sıranın üstüne çıktım. Yüksek sesle şu beyanatta bulundum: Efendim, dedim; hâkimiyet ve saltanat hiç kimse tarafından hiç kimseye, ilim icabıdır dîye müzakereyle, münakaşayla verilmez. Hâkimiyet, saltanat, kuvvetle, kudretle ve zorla alınır. Osmanoğulları, zorla Türk mîlletinin hâkimiyet ve saltanatına vâziülyed (el atıcı) olmuşlardır. Bu tasallutlarını altı asırdan beri idâme eylemişlerdi Şimdi de Türk milleti bu mütecavizlerin hadlerini ihtar ederek, hâkimiyet ve saltanatını, isyan ederek kendi eline bilfiil almış bulunuyor. Bu bir emr-i vâki (oldu-bitti)dîr. Mevzu-u bahs olan, millete saltanatını, hâkimiyetini bırakacak mıyız, bırakmayacak mıyız, meselesi değildir. Mesele zaten emr-i vâki olmuş bir hakikati ifadeden ibarettir. Bu behemehal (mutlaka) olacaktır. Burada içtima edenler, Meclis ve herkes, meseleyi tabiî görürse fikrimce muvafık olur. Aksi takdirde yine hakikat, usulü dairesinde ifade olunacaktır. Fakat ihtimal, bâzı kafalar kesilecektir!" (NUTUK - 1927 - sahife 422) Ve bütün başlar eğiliyor. Saltanatın kaldırılış şekli, aynı ağızdan: "- Sür'atle kanun lâyihası tespit olundu. Aynî Meclisin ikinci celsesinde okundu. Tâyin-i esabil (is'm tâyini) ile reye vaz'ı teklifine karşı kürsüye çıktım.
Dedim ki: Buna hacet yoktur. Memlekette milletin istiklâlini ebediyen mahfuz kılacak esasta Meclis-î âlinin müttefikan kabul edeceğini zannederim. (Reye!) sesleri yükseldi. Nihayet reis reye koydu ve (müttefikan kabul edilmiştir!) dedi. Yalnız menfi bir ses işitildi: (Ben muhalifim!) Bu seda (söz yok!) sedalariyle boğuldu. İşte efendiler; Osmanlı saltanatının inhidam ve inkıraz merasiminin son safhası böyle cereyan etmiştir." (NUTUK 1927 - sahife 422)
101 pare top atışiyle ilân edilen tahtın yıkılışı ve Cumhuriyetin kuruluşu...
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.