Katil Doğanlar
Bir yaban arısı türü olan Lysiphlebus testaceipes,
yaklaşık 3 milimetre boyunda, sinsi bir avcı. Sadece
yaprak bitleriyle beslenen bu arı türü, avını oldukça
yaratıcı bir biçimde; içeriden yiyerek öldürüyor. Nasıl
mı? Dişi yaban arısı, gözüne kestirdiği bir yaprak
bitinin içine yumurtalarını bırakıyor. Yavrular
yumurtadan çıkınca gelişimlerini orada geçirmeye
devam edip, bitkileri ele geçiren bu zararlı asalağı
yiyerek besleniyorlar. Yavaş yavaş içi boşalan yaprak
biti, sonunda kahverengi bir mumyaya dönüşüyor.
Böylece önce zengin bir besin kaynağıyken, ardından
boş bir mumya olarak kışı yavruların geçirecekleri
güvenli bir yuva oluyor. Yavrular yetişkin olana
dek yaprak bitinin içinde kalıyor, sonra da onu
parçalayarak dışarı çıkıyorlar. Tüm bu süreç 14 gün
sürüyor.
Çatal bıçak
Bakırdan ya da çinkodan
yapılmış kaşıklar
yiyeceğin daha tuzlu
algılanmasını sağlıyor.
Araştırmacılar bunun
tuz tüketimini azaltmada
nasıl kullanılacağını
araştırıyor.
26
Sebze yemekle
ilgili olumlu
bir anıyı
hatırlamak, sebze
yemeklerinin daha
keyifli (ve daha
fazla) yenmesini
sağlıyor.
26
“Ürünlerin üretimine o
kadar takılmışız ki, ortadan
nasıl kaldırıldıklarını hiç
düşünmüyoruz.”
56
Bir fil sürüsü, 20
Hz frekansındaki
ses ötesi
dalgaları ileterek,
kilometrelerce
uzaktaki diğer fillere
mesaj yollayabiliyor.
81
Sakız çiğnemek
konsantrasyonu
artırıyor mu?
Evet, hem
de şaşırtıcı
derecede.
Sakız çiğnemenin konsantrasyonu artırdığı ve stres seviyesini
düşürdüğü 1. Dünya Savaşı
yıllarından beri biliniyor. Özellikle Amerika’da, o yıllardan beri,
tüm askeri eğitimler esnasında
çiğnenmesi tavsiye ediliyor.
Sonuçlar, sakız çiğnemenin hem
görsel hem de işitsel hafızayı
güçlendirdiğini, zihni rahatlattığını
ve öğrenmeyi kolaylaştırdığını
gösterse de bunun sebebi tam
olarak aydınlatılabilmiş değil.
İhtimallerden biri, çiğneme hareketinin fiziksel olarak işe yaradığı; önce kan dolaşımını hızlandırdığı, böylece beyne giden
kanı etkilediği yönünde. Fakat
bilimsel araştırmalara katılan
gönüllülerin, sakız olmadan
yaptıkları çiğneme hareketi aynı
sonuçları doğurmuyor. Bir diğer
teori ise, sakız çiğnerken hem
dil hem de çenemizi kullandığı-
mızı, sonuçta ağzın içinde onu
dolaştırdıkça beynimizi meşgul
ettiğimizi söylüyor. Böylece
düşüncelerin başka yerlere
kayması önleniyor ve dikkat seviyesi maksimumda tutuluyor.
90
Bazı gıdaların mutluluk verici olduğu
doğru mu?
Kesinlikle
doğru.
İnsanlar, beslenmeyi zevk aldıkları bir deneyim haline getirmeyi
başaran tek tür. Aslında bu konuda
ustalaşacak kadar damak tadı geliştirmiş olmamız, evrimde önemli
bir noktayı işaret ediyor. Bilimsel
açıdan yapılan değerlendirmelerde, yüksek kalorili besinleri daha
fazla sevdiğimiz görüldü. Bunun
en önemli sebebi; yiyeceğin nadir
bulunması durumunda bu tür besin
kaynaklarıyla gereken enerjiyi elde
edebiliyor oluşumuz. Yine aynı
nedenle belirli yiyecekler söz konusu olduğunda daha iştahlı oluyor
ve onu yiyince mutlu olacağımızı
düşünüyoruz.
İnsan beyninde ödüllendirmeyle ilişkili kimyasal bir süreç
gerçekleşmekte. Yağ ve şekerli
gıdalar da bu süreçte ödül olarak
değerlendiriliyor, dopamin ve endorfin gibi keyif verici kimyasallar
üretilmesini sağlıyor. Özetle, bazı
gıdalar kesinlikle mutluluk veriyor.
Bunlardan en çok bilineni ise çikolata. Çikolata, feniletilamin denilen
bir madde içeriyor. Sinir sisteminde
doğal yollardan da salgılanan bu
madde özellikle aşktan sorumlu
olarak bilinir. Uyarıcı bir etkiye sahip olan feniletilamin, beynimizde
noradrenalin ve dopamin salgılanmasına neden oluyor. Bu yüzden
çikolata mutluluk verici gıdaların
başında geliyor.
94
Pi sayısının sonsuz olduğunu
nereden biliyoruz?
2,7 trilyonluk basamağı keşfedildiği
halde hala devam ediyor olmasından
95
Kas krampları neden yaşanır?
Ani tuz kaybı veya vücuttaki
minerallerde dengesizlik
96
Tereyağı faydalı mı, zararlı mı?
Kesinlikle faydalı.
Yıllarca zararlı olduğu, kolesterolü yükselttiği ve önemli hastalıklara
zemin hazırladığı iddia edilerek
mutfaklarımızdan uzaklaştırılan
tereyağının aslında çok faydalı
olduğu kanıtlandı. Kanada, Alberta
Üniversitesi’nden Prof. Dr. Spencer
Proctor ve Flora Wang’in yaptığı
araştırmalar, tereyağı gibi doğal
yağların sağlık için çok faydalı oldu-
ğunu gösterdi. Araştırma sonucuna
göre; tereyağı kalp krizi riskini düşü-
rüyor, şeker hastalığı ve obezite tedavisine yardımcı oluyor, kolesterole
iyi geliyor. Tereyağı, diğer yağların
aksine hayvansal ve tamamen doğal
olduğu için A, E, D vitaminleri ve
proteinler açısından oldukça zengin
bir gıda maddesi. Ayrıca kalsiyum,
demir ve fosfor da içeriyor. Tereyağı,
doymuş yağ olduğundan, doymamış
yağlara oranla çok daha faydalı
(zeytinyağı, kanola yağı, kabuklu
yemişlerin yağları ve avakado
uyku genelde depresyon nedeniyle oluşuyor. Zinde ve sağlıklı bir
bedene sahip olanlar, ihtiyaç-
ları olandan daha uzun bir süre
uyuyamıyorlar. Ama bunların yanı
sıra, yapılan bazı araştırmalar
gösteriyor ki; uzunca bir dönem
boyunca aşırı uyumak, şeker
hastalığı ve obezite riskini de
artırıyor.
gibi meyvelerin yağı). İngiltere’de
yapılan başka bir araştırma, doymamış yağ ağırlıklı beslenmenin
kalp krizi riskini azaltmadığını, tam
tersine artırdığını gösterdi. Bilinenin
aksine, doymuş yağ oranının yüksek
olması, yağ oluşumunu değil, yağın
yakılmasını hızlandırıyor. Doymamış
yağlar ise insülin direncine bağlı
obezite riskini artırıyorlar. Tereya-
ğının ayrıca kolesterolü düşürdüğü
ve şeker hastalığına iyi geldiği de
biliniyor. Hatta çeşitli araştırmalar,
onun güçlü bir antioksidan olduğunu gösteriyor. Yani vücutta biriken
istenmeyen maddelerin atılmasını
hızlandırıyor. Bir de iltihap kurutucu olması nedeniyle iyileşmeye
yardımcı olduğunu ve sindirimi
kolaylaştırdığını hatırlatmak gerek.
Doktorlar bu harikalar yaratan yağın
sadece kahvaltıda değil, yemeklerde de kullanılması yönünde
tavsiyelerde bulunuyorlar.
97