Item: Toplum Sözleşmesi
Rating: 8 puan verdi
Author: Happyceline

Happyceline

@jura00

07 Aralık 2020 09:49

136 syf.

8/10 puan verdi

257 yıl önce basılmış olduğunu unutmadan okumak gerekir. Dönemin dünya düzenine, tarihi ve siyasi konjonktürüne de hâkim olunması kitabın daha rahat anlaşılması açısından önemlidir. Fransız devriminden bile 27 yıl önce yazılmış olması yazarın öngörüsünün ne kadar yüksek olduğunu göstermektedir. Kitabın orijinal adı “du contrat social” olduğu için ‘toplumsal sözleşme’ kavramının fikir babası olarak görülür. ‘Toplum Sözleşmesi’ bir roman değildir; Thomas Hobbes (1651) ve Jean-Jacques Rousseau (1762)tarafından oluşturulan felsefi ve sosyolojik bir kuramdır. Bu sebeple herkese hitap edecek bir kitap olduğunu düşünmüyorum. Bunun yanı sıra kesinlikle okunması gereken bir eser olduğu kanısındayım. 250 yıl önce yazılmış kitap içindeki eleştirileri ve asla yapılmaması gereken şeyleri okurken, bugün, yani 21. Yüzyılda bile geçerliliğini nasıl koruduğunu görmek hayranlık uyandırıcı bir durumdu benim için. Özellikle içinde yaşadığımız ülkede yapılan yönetimsel, siyasi ve toplumsal hataları (yasama, yürütme ve yargının tek elde toplanılması) 250 yıl önce bir bir sıralamış Rousseau. “Her insan taş levhalar oyabilir, bir kehanet satın alabilir, herhangi tanrısal bir varlıkla gizli ilişkideymiş gibi görünebilir, kulağına bir şeyler fısıldar gibi yapan bir kuş yetiştirebilir ya da istediğini halka kabul ettirmek için daha başka birtakım kaba yollar bulabilir. Bunlardan başka şey bilmeyen bir adam birtakım sersem sepet insanları bir araya getirebilir belki, ama hiçbir zaman bir hükümet kuramaz ve yaptığı acayip işler çok geçmeden kendisiyle birlikte yok olup gider.” “Roma, en parlak günlerinde zorbalığın bütün kötülüklerinin hortladığını gördü ve yasama yetkisiyle egemen gücü aynı kimselerde topladığı için de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.” “İşte, ne çeşit bir yönetim altında olursa olsun, yasayla yönetilen her devlet bence cumhuriyettir: Çünkü o zaman işleri yöneten yalnız halkın yararıdır ve halk da önemli bir varlıktır. Her yasal hükümet cumhuriyetçidir.” “Uluslara uygun gelecek en iyi toplum kurallarını bulup çıkarmak için, insanların bütün tutkularından geçtiği halde hiçbirine kapılmayan, insan doğasını adamakıllı bildiği halde, onunla hiçbir ilişkisi olmayan üstün bir zekâ gerekir. Öyle bir zekâ ki, mutluluğu bizimkine bağlı olmamakla birlikte, mutluluğumuz için çalışmayı istesin ve zamanın akışı içinde, uzak bir onur payıyla yetinsin, bir yüzyılda çalışıp, bir başka yüzyılda keyfedebilsin. İnsanlara yasalar vermek için tanrılar gerek.” dese de Rousseau bence bir Atatürk yeter. Zaten bu eser Atatürk’ü etkileyen kitaplar arasındadır. Kitap 4 bölümden oluşmaktadır. ‘Birinci kitap’; meşru siyasal bir düzenin kurulması için gereken uygun zemini, ‘İkinci kitap’; böyle bir düzen içerisindeki egemen yapının kökeni ve işlevlerini; ‘Üçüncü kitap’; bütün gücünü ve yetkilerini egemen yapıdan alan ikincil konumdaki hükümetin görevlerini; ‘Dördüncü Kitap’ ise Sivil dinin işlevleri ile adil bir toplumla ilgili değişik konuları ele almaktadır. Rousseau kitabı yazma amacını kitabın birinci bölümünde şöyle açıklamıştır : “Niyetim, insanları oldukları gibi, yasaları da olabilecekleri gibi ele alıp, toplum düzeninde güvenilir ve haklı bir yönetim kuralı bulunup bulunamayacağını araştırmaktır. Bu araştırmada, adalet ile fayda birbirinden ayrı düşmesin diye, hakkın onayladığını çıkarın gerektirdiğiyle uzlaştırmaya çalışacağım.” Kitabın başlangıç noktasını, sosyal düzenin hiç olmadığı bir ortamda insan doğasının incelenmesi oluşturmaktadır. Bu görüşler doğal hukuk fikrinin geliştirilmesi ile oluşturulmuş kavramlardır. Hobbes’e göre, doğal ve ilkel yaşamda bireylerin yaşamı bireysel çıkar üzerine kurulu, hak ve sosyal düzen, liderlik ve bağımsızlıktan yoksundu. Doğal hallerinde bireyler uzlaşmasız ve kavgacıydı. Toplum sözleşmesi, bireylerin bir araya gelmeye başlayarak bazı haklarından vazgeçmeleri ile ortaya çıktı. Bu tür uzlaşmalar da toplumların oluşmasını ve devletlerin oluşmasını sağlamıştır. Kitapta, siyasi bir sistemin kurulabilmesi için en iyi yöntemin toplumsal sözleşme olduğu açıklanmaktadır. Eser, “İnsanlar tarafından onaylanmamış her yasa hükümsüzdür ve geçersizdir, aslında bu yasa (hukuk) dahi değildir. Yasama gücü halka aittir ve yalnızca ona ait olabilir.” düşüncesi üzerine şekillendirilmiştir. Bazı kitaplar tekrar okumaya değerdir ve her yeni okumada yeni bir şey öğrenilebilir. İşte toplum sözleşmesi bu minvalde bir kitap olup Platon’un ‘Devlet’i ile birlikte tekrar okunacaklarım arasına girmiştir.

Toplum SözleşmesiJean-Jacques Rousseau · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 201913,9bin okunma

7 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Happyceline