90'ların sonunda doğmuş biri olarak; kitabın geçtiği yer olan Batman'a kilometrelerce uzakta oturan biri olarak; 90'lı yılların, ülkenin belki de en "cümbüşlü" yıllarının çok uzağında biri olarak okudum bu kitabı. O yılları yaşayan, hele de oralarda yaşayanlara daha da değişik hisler hissettirecektir bu kitap. Fakat bende de çok güçlü bir etki bıraktı. En çok hissettiğim duyguysa hüzündü.
Bence kitabın geneline sirayet etmiş bu hüzün. Önce Batman'daki genç kızların birer birer intihar etmelerine üzüldüm. Teknolojinin girmediği bir yerde, geneli eğitimsiz olan kızların organize olmuşçasına hayata veda etmelerine şaşırdım. Sonra şehrin genel havası üzerine düşündüm. Herkes tedirgin, dükkanlar bir kapalı bir açık. İnsanların yemek yiyecek parası yok. Her an öldürülebilirim kaygısıyla gençlikleri çürüyor. En çok da o yılları etkisi altına almış Hizbullah terör örgütünü düşündüm. Domuz bağı denilen yöntemi, hücre evlerinin altına gömülen cesetleri, evlatlarının kemiklerine bakarak onları tanımaya çalışan anne babaları, fail-i meçhul cinayetleri, ülkenin kaybolmuş yıllarını... Bir de yazarı düşündüm ki kendisi on beş yaşında tutuklanarak on yıl hapis yatmış. Bunu öğrenince kitabın iç acıtan yanının bir de bundan kaynaklandığını anladım. Kendisi de bizzat Batman'da doğmuş ve o yıllarda yaşamış. Dolayısıyla bize o çaresizliği, hüznü, korkuyu, belirsizliği çok iyi hissettirmiş.
Kitabı okurken adeta Batman'da; gri, sisli bir havada, o belirsizlik ve güvensizlik ortamında kenarda bir kaldırımda yürüyorsunuz. Veya kitaptaki karakterlerden birinin evinde, çektiği acıyla siz de boğuşuyorsunuz. Bir de sadece bireysel değil de toplumsal, ülkeyi etkisi altına alan acılar olunca daha da etkileniyorsunuz. Bir sayfada kendini iple asan on beş yaşında gencecik bir kız oluyorsunuz, bir sayfada Hizbullah tarafından öldürülen toy bir delikanlı, öteki sayfada kayıp evladını arayan bir baba, ya da sürekli kepenk indirmeye alışmış beş parasız bir esnaf... İnsanların nasıl ikiye, üçe, birçok parçaya bölündüğünü görüyorsunuz, tarafsız olmanın imkansız olduğunu, kitaptaki deyişle her cemaatin kendi "öteki" sini yarattığını görüyorsunuz. O ceset kokularını kokluyorsunuz ve adeta o acılara, korkulara siz de maruz kalıyorsunuz.
Son olarak, kitabı kesinlikle okumanızı tavsiye ederim. Hem bir dönemi anlamak için; hem sürekli yabancılaştırılan, bize uzaklaştırılan insanları anlamak için, yaşananlara bu kadar uzak kalmamak için. Edebi yapısı bakımından da çok akıcı olduğundan kısa sürede bitirebilir, ona rağmen uzun süreli etkisini hissedebilirsiniz.
