‘İnsan doğuştan mı suçludur, toplum mu onu suçlu yapar?’ sorusuna tokat gibi bir cevap Pascual Duarte ve Ailesi. Edebi bir dille harmanlanmış sarsıcı bir metin. İspanya’da iç savaş sonrası dönemde taşrada yaşayan bir adamın, hiyerarşik toplum düzeninin bir parçası olmanın ve yine bu düzenin çürüttüğü aile içinde büyümenin sonucunda yavaş yavaş çürümesinin hikayesi. Yaşadığı toplumda var olma mücadelesi veren bireyin toplumla ve çevresindeki diğer insanlarla çatışması, çaresizlik ve öfkesini yansıtması ve en nihayetinde içten içe yabancılaşması, çözümü şiddette arayışı kısacık bir metinde hem çok sürükleyici hem çok gerçekçi anlatılmış. Yer yer Albert Camus’nün Yabanc romanını anımsatan kurguda, kitaba adını veren kahramanımız Pascual Duarte’nin hapse girdikten sonra kaleme aldığı hayat hikayesini kendi ağzından okuyoruz. “Zengin ve yoğun nesri” nedeniyle 1989 Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görülen yazar Camilo Jose Cela’nın güçlü bir kalemi var, yer yer Machado de Assis’i de anımsatan üslubunu çok sevdim. Pascual Duarte ve Ailesi, yazarın ilk romanı ve Arı Kovanı ile beraber iki büyük romanından biri kabul ediliyor. Juan Rulfo, Gabriel Garcia Marquez ve Roberto Bolano gibi büyük yazaları da etkilemiş Cela. Arı Kovanı’nı 2021’de okuyacağım, öncesinde bu kitapla başlamak istedim yazara ve çok ama çok sevdim. Mutlaka tavsiye ederim.
