Gülmek, nadiren tutturabilir doğru ölçüyü; insanlar "gülmekten çatlarlar." Başkalarına da sirayet eder, "bulaşır" onlara. Vahim sonuçları olan bir hastalıktır, zira gülmekten "kırılır", hatta "ölürsünüz". Hayatta kalırsanız da, bir tür sara tehdidine yol açar sarsıla sarsıla gülmek. Şaşkınlığa ve dehşete kapılan gözlemcilerin defalarca tasvir etmiş olduğu o kasılma, yüz hatlarını çarpıtıp buruşturmakla kalmaz, beynin bütün yüzeyine hücum eder, nöronları havai fişekler gibi vahşice oradan oraya savurur, sinapsları kenetlendikleri yerlerden kopartır. Yine de gülmek belki de tam bu nedenle bir ilaçtır. İnsanın benliğiyle ilişkisinde bir kriz söz konusuysa, şifa olur. Özgürleştirici bir etkisi vardır. Yaralı ruhu onarır. Kalbi açar ve ötekiyle kolayca köprü kurmayı sağlar. Gülen kişi olmuş olan her şeyi silkeler üzerinden, yeniden kuvvet kazanır. Durumun ciddiyetine bir an ara verilir; nefes alıp gayrıciddilik sayesinde yeniden biraz alan kazanmayı mümkün kılan bir andır o. Durum o kadar mı ümitsizdir? Güleyim bari!
Sayfa 48Kitabı okudu
François Rabelais
"Hüznün sizleri nasıl yiyip bitirdiğini, mağlup ettiğini görüyorum. Ağlamak üzerine yazmaktansa gülmek üzerine yazmayı tercih ederim. Çünkü gülmektir insanı insan eden, cesaretlendiren."
Çin kültüründe uzun bir süre gülmek şeytanca bir iş sayılmıştır.
Başkaları kendileriyle oynuyor. Ben ağırbaşlılıkla bakıyorum kendime, gülmek de gelmiyor içimden.
"Bu kadar sinirimin stresimin üzerine ufacık seninle gülmek yeterdi bana..."
Ama kişisel hüznünün sebeplerini bir kenara bırakmış olmanın hiç yararı yoktur; çünkü bazen insan soyuna duyulan nefret kişiyi sarar; ve sadeliğin ne kadar ender olduğunu ve dürüstlüğün ne kadar bilinmez bir şey olduğunu ve yarar olmadıkça, güvenilirliğin güç bela var olduğunu düşündüğünde, hem böyle başarılı suçlar bütünlüğü ortaya çıkar, hem tutkunun aynı derecede nefret edilen kazançları ve zararları, hem de rezillikle ünlü olacak kadar kendini kendi sınırları içinde tutamayan hırs ortaya çıkar: Ruh karanlığa sürüklenir ve ne ümit beslemesine izin verilen, ne de bir ümide sahip olması yararlı olan erdemler altüst olunca, sanki karanlıklar ortaya çıkar. Buna öyle ikna olmalıyız ki, kalabalığın bütün zaafları bize nefret edilen şeyler olarak değil, ama gülünç şeyler olarak görülsünler ve Demokritos'a Herakleitos'tan daha çok öykünelim. Çünkü sonuncusu halkın karşısına kaç kez çıksa ağlardı, diğeri gülerdi; Herakleitos'a, yaptığımız her şey zavallılık olarak görünürdü, Demokritos'a saçmalık olarak. Öyleyse her şeyi hafifletmek ve ferah bir ruhla bunlara katlanmak gerekir; yaşama kederlenmek yerine, gülmek daha insancıldır. İnsan soyuna, onun için yas tutandan daha çok, ona gülenin layık olduğunu da ekle! Sonuncusu o iyi ümit için bir pay bırakır, diğeri ise düzeltebilmekten ümidini kestiği şeylere aptalca üzülür. Ruhun en ılımlı mizacını lediğinde ve bu kadar büyük bir donatımdan, büyük hiçbir şeyin, korkunç ve de zavallı hiçbir şeyin çıkmadığını sandığında, gözyaşlarını tutamayandan çok, gülüşünü tutamayan, evrensel düşünen kişi daha yüce ruhludur.
Sayfa 45
“Gülmek, doğası gereği acımasız değildir; insanı hayvandan ayırt eder, ve o, Grek şair Homeros’un Odysseia’sında görüldüğü gibi, ebediyetin boş zamanları boyunca Olimposluluklarına yakışır biçimde ağız dolusu gülen çok kutlu ve ölümsüz tanrılara vergidir.”
Sayfa 30 - Marcel ProustKitabı okudu
YETER DİYE HAYKIRMALIK
Geldik boş insanlar diyarına,
Vasıfsız kalabalıklara.
Birilerini çevirsem hepsi arıza,
Birine selâm versem küfürden eş değer.
Yine ömrümü boşa geçirmeye uyandım bu sabah,
Yine içi ölmüş insanlar topluluğu.
Duraklarda müptezel sarhoşlar,
Ve piyasaya yavaş yavaş çıkıyor gereksiz insanlar.
Bambaşka şehirlerin insanlarıyla konuşunca,
Benle aynı
Gülmek asla her daim sevinçle özdeşleştirilemez, ümitsizlikle de sarmaş dolaş olabilir. Sarkastik tutumla birleşmesi nadir görülen bir hal değildir, "kötü kötü gülmek" denir buna; o gülüşü işitenlerin sırtından bir ürperti geçer. Bu da gülmenin, öteden beri gaddarlığın da bir biçimi olduğunu hatırlatır, kendisine bir defa gülünmüş olan herkes bilir bunu. Muhatabına acıtarak dokunan eleştirinin küçümseyici, alaycı gülüşünde bunun bir çınlaması işitilir.
Bir yükten kurtulmanın kahkahası, büyük bir gerilimi bir anda ufalayıp hiç eder, oradaki herkese sevinç vererek dokunur bu. Cinnetin tiz gülüşü daha nadir işitilir, onun sebebini kimse tam bilemez, daha ziyade nahoş bir şekilde dokunur insana, çünkü nasıl nereye koyacağınızı bilemezsiniz.
Çocuksu gülüş daha yaygındır, muhakkak bir çocuğun gülüşü olması gerekmez, daha ziyade zor bir durum onu alt etmesi gereken benlikten daha büyük olduğu zaman karşılaşılan müşkül vaziyetten doğar.
Gülmek devrimci bir eylemdir
Nietzche Bir özeleştiri denemesi"nde (1886) şunu talep etti: "Evvela bu dünyada teselli sanatını öğrenmelisiniz - gülmeyi öğrenmelisiniz, genç dostlarım.”
“Gülmek, ciddi bir sanattır", Nietzsche emindi bundan