Bir ideoloji kendi başına ne iyi ne kötüdür. Hangi anlamda benimsendiğine bağlıdır her şey. Mesela komünizm, muktedir bir halka uyarıcı etkisi yapar, onu ileri iter ve yayılmasını kolaylaştırır; sallantıda bir ulusa etkisi daha az hayırlı olabilir. Ne doğru ne yanlış olduğundan süreçleri hızlandırır; Rusya da halihazırdaki gücünü ondan ötürü değil, onun üzerinden elde etmiştir. Avrupa'nın kalan kısmına yerleştiğinde de aynı rolü oynayacak mıdır? Bir yenilenme ilkesi mi olacaktır orada?
Soy idolleri (idola tribus): İnsanın doğasında ve bizzat insanın soy veya ırkının doğasında vardır. Çiinkü insan, anlamsız bir biçimde şey’lerin ölçüsü olduğunu iddia eder, üstelik bununla da kalmaz, hem duyuların hem de zihnin bütün algılarının kaynağı olarak evreni değil, insanı gösterir. İnsan zihni, ışınlan yayması, çarpıtması ve şeklini bozması bakımından kendi özelliklerini farklı nesnelere veren içbükey ve dışbükey aynalara benzer.
“Mit, ideoloji, ütopya… 3 hücreli bir mahpesdeyiz.
W. Blake’in “Dit la verite, que le lâche t’evite” (Hakikati söyle, bırak alçak senden uzaklaşsın) lâfına uymaya başladım.
Çünkü zaten yalnızım.”
Bilime yaklaşım bağlamında açık ve radikal pozitivist bakış açısını59 pek çok örnekle de desteklemek mümkündür. Mesela Atatürk’ün 10. Yıl Nutku’nda söylediği haliyle “Türk milletinin yürümekte olduğu terakki ve medeniyet yolunda, elinde ve kafasında tuttuğu meşale, müspet ilimdir” Veya Afet Inan’ın hazırladıgı 1932 tarihli lise ders kitabı