A'dan Z'ye Satranç Öğreniyoruz
W.R. ReinfeldSözler ve Alıntılar
En kuvvetli taş olan vezir ateşi ve bilginleri, kale toprağı, fil havayı ve şah evreni temsil eder.
Başlığa "Bir şah olamadık." yazıp paylaşırmışım ;)
Değeri: Oyunun en önemli taşıdır bu taş yenildiği taktirde oyun biter.
Sayısal değeri: Sonsuz
Peki sonra ne olur? ;)
Bazı söylentilere göre de satranç “Sat-Ran-Çu” adıyla Çin’de bulunmuştur.
Bazı belgeler bu söylentiyi doğrulamaktadır. İran tarihçilerinden Firdevsi’nin Şeyhnamesi’nde anlattığına göre, İran Şahı Hüsrev’in Hint yöneticileriyle birbirlerine gönderdikleri armağanlar arasında satranca ait resimler de vardır.
Bazı belgeler, satrancı bir Brahman’ın bulduğunu ve Şah’a armağan ettiğini göstermektedir. Şah, buna karşılık Brahman’a “Ne istediğin varsa kabul edeceğim der. Brahman da, Şah’tan 64 kareli satranç tahtasının ilk karesine bir, ikinci karesine iki, üçüncü karesine dört, yani her kareye bir öncekinin iki katı buğday koyarak doldurmasını ister. Şah, Brahman’ın alçak gönüllülüğüne hayran kalarak isteğinin yerine getirilmesini emreder.
Eski satrancı, günümüzün satrancından ayıran özellikler şunlardır:
Vezir çapraz giderken ancak 1 hane gidebilirdi, Filde ancak 1 hane atlayarak gidebilirdi, en kuvvetli figür kale idi. Rok ve piyonun başlangıç durumundan iki kare ileri gitme kuralı yoktu. Eski satranç oyunu yavaşlığı bakımından da oldukça farklı idi. Uzağa etki eden sadece bir figür vardı “Kale.” Şahı mat etmek olağanüstü zor idi. Açılışlar da çok yavaş gelişiyordu. XV. yüzyıldan sonra Modern Satranç bugünkü halini almaya başlamıştır. Piyonla iki kare atlama, geçerken alma, rok kuralı ve piyonların son sıraya ulaştıklarında başka bir figüre dönüşmesi gibi kurallar satrancın hızlandırılması için yapılmış yeniliklerdir.
Usta oyuncular, oyun sonlarına doğru, ileride oluşabilecek olası hamleleri göz önüne alarak, çıkış yolları kalmadığını fark ederlerse, oyunu bırakarak, yenilgiyi kabul ederler.
Eğer taşlar yanlış hanelere konulmuşsa ya da taşlar eksik olarak konmuşsa beş hamleden önce talep etmek şartı ile oyunu bozarak baştan başlamak mümkündür. Beş hamleden sonra bu hak kaybolur taşlar nasıl koyulmuşsa oyun sonuna kadar aynı vaziyette oynanır.
Ülkemize gelince, XVI yüzyıla ait satranç üzerine yazılmış
el kitaplarını kütüphanelerimizde bulabiliriz. Bunların en
önemlisi Kanuni Sultan Süleyman devrinde Seferhisarlı
İsmailoğlu Şaban tarafından yazılmış olandır. Bu eserde,
satrancın yararları yanında tarihçesi de kaleme alınmıştır.
Sultan II Ahmet’in Polonya hükümdarına gönderdiği satranç
takımı da Osmanlı Hükümdarlarının bu konuya verdiği
önemin bir belirtisidir.