Çaka Bey (İzmir ve civarındaki adaların ilk Türk beyi, M.S. 1081-1096)

Çaka Bey, yaptığı işlerden açıkça görüldüğü veçhile, kabiliyetli bir teşkilatçı ve mahir bir kumandandı. Kısa bir zamanda “ilk Türk donanması”nı meydana koyması, Türk Denizcilik tarihinde ona büyük bir şeref kazandırmaktadır.

Çakanın adaları zaptettiğini görüyoruz.İlk başta alınan ada Midilli idi (Lesbos). Çaka burasını kolaylıkla ele geçirdi.Adanın valisi olan Alopus’a bir ültimatom vererek Midilli’nin kendine terkini istedi; aksi takdirde vaziyetinin çok vahim olacağını bildirdi ve bunu ta baştan haber vermekle Alopus’a iyilik yaptığını da ilâve etti. Bu tehdit üzerine Alopus, zaten kuvvetli bir donanma ve ordu sahibi olan İzmir Beyine karşı duramayacağını görünce, geceleyin bir gemiye binerek İstanbul yolunu tuttu. Çaka ise gemileriyle gelerek Midilli (Myiiene) şehrini ilk hücumda aldı.

Kılıç Aslan da Çakanın arzusunu yerine getirerek müzakereye
muvafakat etti. İzmir Beyi çok iyi karşılandı, mutat veçhile kendisine mükemmel bir ziyafet hazırlandı.Ziyafet esnasında Kılıç Aslan misafirini boyuna çokça yemeğe ve bilhassa içmeğe davet ederek, kayın pederini sarhoş etti. Çakanın tamamiyle sarhoş olduğunu gören Kılıç Aslan kılıcını çekerek orada, ziyafet sofrasının başında, misafirini kendi eliyle öldürdü. İzmir hâkiminin ölümüne dair bu teferruat Anna Komnenanın eserinden alınmıştır.

Çağa Bey Anadolu içinden geçerken İlgaz (Koçhisar), Çarkeş (Çerikeş), Gerede üzerinden ilerlemiştir.

Anadoluda Çaka adını taşıyan bir beyin, Anadolu Beylerinden
Danışment Beye izafeten Danişmentname adını taşıyan el yazmasında, Danışment Beyin arkadaşları arasında Çavuldur Çaka adlı bir şahıs da zikrediliyor. Bu Çakanın 1078 den sonra Bizanslılara eline esir düştüğünü Anna Komnena vasıtasiyle öğrendiğimiz Çakanın ayni olup olmadığını tesbit edecek vaziyette değiliz. Şimdi ismini söylediğimiz Bizans kaynağına göre, Çaka esir düştüğü zaman henüz genç bir delikanlı idi. Ondan evvel onun “bütün Asyayı (Orta Anadoluyu) harp ederek geçmiş” olduğuna göre, yüksek Çakanın hakikaten Doğu
Anadolu'dan gelen Türkmen Beylerine mensup Beylerden biri olduğu anlaşılıyor.

Bizans imparatorluğu için Balkanlarda çok büyük bir tehlike baş göstermişti; o da yine bir Türk zümresi olan Peçenekler idi. Peçenekler 1053 de Bizansla yaptıkları 30 yıllık sulha bakmaksızın Bizans ülkesine akın yapmaktan geri durmadılar.

Sakız adasında cereyan eden harplerin 1090'dan daha evvel olması lazım gelir; çünkü 1090'da Bizans hükümeti adaları zaptedecek kadar kuvvet gönderecek vaziyette değildi.O yıl Bizans imparatorluğunun bütün kuvvetleri İstanbul surlarına kadar gelebilen Peçeneklerle meşguldü.