Reşat Nuri Güntekin'in kaleme aldığı eser Çalıkuşu İstanbul, İzmir, Anadolu, Kuşadası'nda geçiyor. Romanın çıktığı dönem o kadar çok konuşulmuş ki okuma yazma bilmeyen kesim bile bu eseri okumak için okuma yazma öğrenmişler.
Romanda iyi öğrenim görmüş olan Feride'nin Anadolu'nun çeşitli köylerinde öğretmen olarak yaşadığı olayları anlatıyor.
Feride-kamuran aşkı olarak bilinse de aslında toplumsal sorunlar, fedakarlıklar, Feride'nin Anadolu'da başlattığı aydınlanma hareketini okuyoruz. O dönemin şartlarında güçlü, kendi ayaklarının üstünde duran bir kadın olmak gerçekten zor ve yazar bunu çok iyi anlatmış.
Çalıkuşu kitabını okurken Özdemir Asaf'ın şu satırları Feride'nin günlüğündeki yazılar gibi hissettirdi:
"Sana bir şiirler olmuş sevgilim.
Yüzün, gözün söz içinde...
Hangi imla kitabına baksam,
'ben' den ayrı yazılıyorsun."