Dəhnamə
Şah İsmail XətaiSəfəvilər dövlətinin banisi və ilk şahı, şair Şah İsmayıl Xətainin yazdığı “Dəhnamə” (“On məktub”) əsəri Azərbaycan ədəbiyyatında məsnəvi janrında yazılan ilk poemalardan biri sayılır. 1506-cı ildə Azərbaycan dilində qələmə alınan bu poema bütövlüklə 1532 beytdən ibarətdir. Bu kitabda ilk dəfə olaraq Xətainin “Dəhnamə” və “Nəsihətnamə” əsərlərinin filoloji (nəsrlə) çevrilməsi yer alıb. Kitab əsasən Xətaişünaslıqla məşğul olanlar, ali məktəb tələbələri, ümumilikdə isə geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.
Kitabın Konusu:
116 sayfa
Yazar Hakkında
Şah İsmail XətaiYazar · 2 kitap
İsmail, 17 Temmuz 1487 tarihinde Erdebil şehrinde Safevî Tarikatı'nın Türkmen şeyh ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. İsmail'in babası Şeyh Haydar, dedesi ise Şeyh Cüneyd'dir. İsmail'in annesi Alemşah Halime Begüm Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'nın kızıdır.
Şah İsmail Hata'i (1487-1524) farklı kimliği, siyasi duruşu ve toplumsal icraatlarıyla, genel Türk tarihinde üzerinde en fazla tartışılan isimlerden biri olmuştur. Küçük yaşta Şeyh olmuş, 14 yaşını tamamladığında ise koca bir imparatorluk kurmuştur. Kurduğu devlete Devlet-i Kızılbaş, hakim olduğu ülkeye ise Ülke-i Kızılbaş adını vermiştir. Kızılbaşlık, Şii bir İslam anlayışı olmayıp, Safevi propagandalarla Şiileştirilmiş ve sufileştirilmiş, Türkmen bir din anlayışıdır. Eski kaynaklarda ve Şah İsmail Divanı'nda "Alevi" deyiminin hiç geçmediği, buna karşılık Şah İsmail ve taraftarlarının kendilerine Kızılbaş dedikleri bilinir.
Şah İsmail, Hatai mahlasıyla şiirler yazdı. Sanatçı kişiliği çok zor koşullar altında geçen çocukluğu sırasında oluştu. Aruz ve heceyle yazdığı şiirler Azerbaycan edebiyatının Nesimi ve Fuzuli arasındaki döneminin en güçlü temsilcisi olduğunu kanıtlar. Özellikle heceyle yazdığı şiirler Anadolu'da gelişen tekke edebiyatını büyük ölçüde etkiler. Alevi-Bektaşi edebiyatının en güzel örneklerini sunar. "Hatai" takma adı ile Azerbaycan Türkçesinde şiirler de yazmıştır.
tr.wikipedia.org/wiki/I._İsmail
