Ne var ki Kur an, edebiyat değil, hayattır(…) Kuranın yegâne hakikî tefsiri hayat olabilir ve bildiğimiz gibi, Hz. Muhammed’in hayatı tam olarak buydu....
“Sevdiğiniz şeylerden infak etmeden iman etmiş olmazsınız.” Yani imana gel ki iyi insan olasın denmiyor. Tam tersine; iyi insan ol ki iman etmiş olasın. Nasıl imana geleyim, imanımı nasıl kuvvetlendireyim sorusuna cevap şudur: İyilik yap; Allah’ı tefekkür ederek bulmaktansa, iyilik yapmakla bulmak daha kolaydır.
Nasıl imana geleyim, imanımı nasıl kuvvedendireyim sorusuna cevap şudur: İyilik yap; Allah’ı, tefekkür ederek bulmaktansa, iyilik yapmakla bulmak daha kolaydır.
Tabiat ancak bir faile, insana nispetle güzel veya korkunç, maksada uygun veya karmakarışık, manalı veya manasız, yani nitelikli olabilir. Yoksa, objektif olarak bakıldığında, böyle vasıfları yoktur; tabiat tamamen homojen ve “lakayt”tır.
Yalnız tek bir alem olsa sanat imkansız olurdu. Gerçekten her sanat eseri, ona ait olmadığımız, içinden neş’et etmediğimiz, içine atıldığımız bir dünya hakkında bir haber, bir intiba mahiyetindedir. Sanat “vatan hasreti” veya “hatırlama”dır.
Bize anlattığı şeylerle ve anlatım tarzıyla sanat, dinin insanlara mesajı gibi, inanılmazdır. Eski bir Hol Japon freski, El Hamra’da arslanlı avlunun kapısındaki arabesk, Melanezya adalarından bir mask, Uganda’dan bir kabilenin dini dansı, Michelangelo’nun “Korkunç Mahkemesi”, Picasso’nun “Guernica”sı… Bunlara bir göz atın. Veya Debussy’nin “Aziz Sebastian”misterini veya zencilerin ruhani bir şarkısını dinleyin. Böylece siz, ibadette olduğu gibi, ulaşılamaz, mantık ve duyularüstü olan bir şeyi tecrübe etmiş olursunuz. Soyut sanatın herhangi bir eseri, dini bir ayin gibi akıl dışı ve “gayrı ilmi” bir tarzda tesir etmez mi? Bir bakımdan resim tuvalde, senfoni ise seslerde böyle bir ayini teşkil etmektedir.
Sanat eserinin özü, dindarlık mefhumu veya iç hürriyetin manası gibi, aynı şekilde erişilmesi mümkün olmayan bir şeydir. Onu akıl yoluyla tespit etmeye matuf bütün teşebbüsler, hayatın tarifine dair çabalarda olduğu gibi, neticesiz kalmıştır.