Quotes
Sultan Galiyev’i ve Galiyevciliği bütün bunlann dışında bir tarihin tanığı ve bir idealin yaratıcısı, büyük bir insanlık ülküsünün ülkücüsü, Hazreti Musa, Hazreti İsa, Hazreti Muhammed tebliğinin; Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Mevlâna, Şeyh Bedreddin, Hacı Bektaş, Pir Sultan, Dadaloğlu hikmetlerinin, nefeslerinin, mücadelelerinin; Manas, Oğuz Kağan, Ergenekon, Kürşat, Köroğlu, Dede Korkut destanlarının; Karacaoğlan’m, Geothe’nin, Bach’ın, Hacı Arifin, Dede Efendi’nin, Şeyh Galip’in, Abay’ın nağmelerinin, bozlaklannın; Tolstoy’un, Balzak’ın, Dostoyevski’nin edebi dünyasının; Saint Simon’un, Marks’ın, Connolly’nin, Rosa Lüksem- burg’un siyasi düşüncelerinin takipçisi; Lenin’in, Mustafa Kemal’in, Yusuf Akçura’nın, Mustafa Suphi’nin, Gandi’nin yoldaşı; Mao’nun, Fanon’un, Amial Cabral’ın, Bin Bella’nm, Kadrocuların, Yöncülerin, sömürgeler devrimlerinin, ulusal devrimlerin, Chavezlerin, Moraleslerin habercisi olarak değerlendirenler de vardı. Sultan Galiyev ancak böyle bir insanlık düşüncesinin, dünya görüşünün bir parçası olarak değerlendirilirse bir anlam taşırdı...
Mollanur Vahidov’dan sonra Mustafa Suphi de erken bir tarihte öldürülünce, “Mazlumlar Enternasyonali” hareketi ikinci sacayağını da yitirmiştir. Gerçekten de hareketin, ağırlıklı olarak, Türk-Tatar Dünyası merkezli teorisyeni/stratejisti Sultan Galiyev, İslam-Doğu Dünyası merkezli teorisyeni/stratejisti Mollanur Vahidov, Anadolu-Osmanlı Dünyası merkezli teorisyeni/stratejisti de Mustafa Suphi’dir. Mollanur Vahidov, sosyalist İslam birliği, Sultan Galiyev, sosyalist Türk birliği, Mustafa Suphi de sosyalist Anadolu birliği taraftandır. Birbirlerini tamamlayan bu stratejilerin ortak paydası Mazlumlar Enternasyonalidir. Ayrı bir yazının konusu olabilecek olan bu sınıflandırma abartılı değildir. Her üç önder tek tek incelendiğinde aralarındaki benzerlik( ve sanki işbölümü) görülebilecektir. Şu da kesindir ki; hiçbiri, şiddetli Batı karşıtı tavırlan olsa da entemasyonalist/hümanist dünya görüşlerinden taviz vermemişlerdir.
Sultan Galiyev, serbest bırakıldığı 1923 yılından sonra
gerçek tutsaklığı yaşamaya başladı. Sürekli gözetim altındaydı.
Galiyev, samimi olarak Sovyetlere ihanet ettiğini düşünmüyordu.
Saflyane bir şekilde ortada bir yanlış anlaşılma
olduğunu, Stalin’in gerçeği er geç anlayacağını düşünüyordu.
Etrafında dönen tertipleri görmezlikten geliyordu.
Ho Şi Min, Fransız Komünist Partisinin yardımıyla, Galiyev'in "Sömürgeler Enternasyonali"ne benzer biçimde "Sömürge Halkları Birliği"ni kurmuştur. Ho Şi Min, Milli Kurtuluş Savaşımız, Ho Şi Min'in metropol işçileri ve sömürge halkları değerlendirmesi de Sultan Galiyev'in görüşlerine oldukça benzemekteydi. Ho, 25 Mayıs 1922'de
MOLLANUR VAHİDOV’UN TERCÜME-İ HÂLİ
Mollanur Vahidov’un tercüme-i halini tam olarak yazıp çıkarmaya şimdilik pek imkan yoktur. Bunun için gerekli olan malzemeyi hemen bulup, toplayıp tamamlamak mümkün değil, vakit de müsait değildir. Burada biz hayat hikayesi adı altında onun yaptığı işlerden en mühimlerini saymakla yetinmeye mecburuz. Elbette
Kerenski (1881-1970), İşçici (Trudovik) bir sosyalist avukat olarak çeşitli devlet görevlerinde bulunmuştu. Geçici Hükümetin başına geçmeden önce Adalet Bakanlığı, Savaş Bakanlığı görevlerini yerine getirmişti. Bolşevikler karşı devrimcileri nitelemek üzerine onun adından "Kerenskizm" yaftasını kullanmışlardır. ABD'de ölen Kerenski, Vahidov ve Galiyev söylevlerinde de şiddetle eleştirilmiştir.
Galiyev, sömürge koşullarında, ulusalcı hareketlerin aslında sosyalist hareketler olduğunu düşünmektedir. “...Müslüman halklar proleter halklardır. Örneğin, İngiliz ya da Fransız proleteriyle, Afganistan yahut Fas proleterleri arasında büyük bir ekonomik fark vardır. Dolayısıyla denilebilir ki, Müslüman ülkelerdeki ulusal kurtuluş hareketleri sosyalist bir nitelik taşır...” Bu yüzden Galiyev, Komintern’e karşı “proleter milletler”in oluşturduğu “Sömürgeler Entemasyonali”nin kurulması için çalışmıştır. Galiyev’e göre bu birlikteliğin dinamosunu da Avrasya coğrafyasında kurulacak “Sosyalist Turan Birliği” oluşturacaktı.