“Edebî sanatçılar, arının bal yapması, ağacın çiçek açması veya meyve vermesi gibi; eserlerini, daha ziyade içgüdüleriyle vücuda getirirler ve bunun verdiği mutlulukla yetinirler. Az sayıda da olsa, bu güzelliklerin farkına varan ve tadanlar da yetişiyor. Fakat onlar üzerinde düşünen, inceleme yapanların sayısı çok az.”
“Bunun sebebi, okullarda edebî eserlerin işlenmesine gereken önemin verilmemesi, öğretmenlerin edebî metinlere nasıl bakacaklarını bilmemeleridir,” der Mehmet Kaplan, bir kitabının önsözünde. Ve “Bir edebî metni okuma, anlama, inceleme ve değerlendirme, uzun hazırlık, bilgi ve deneme ister. Sığ bir bakış, en değerli eseri bile kendisine benzetir. Bugünkü psikoloji ve felsefe hakikati keşfetmiştir: Bakılan, bakana bağlıdır. Bakmasını bilen görür,” diye devam eder.
Bu çalışmamın başlangıcından sonuna kadar geçen zaman, bana metin incelemesinin, üzerinde çok çalışılması gereken bir iş olduğunu daha iyi idrak ettirdi ve beni, merhum Prof. Mehmet Kaplan’ın yukarıdaki görüşünün ne denli doğru olduğu hakkında düşünmeye bile gerek olmadığına inandırdı.
Eserde, çeşitli nesir türleri ile ilgili edebî bilgilere de geniş yer verilerek bu türlerin özellikleri tanıtılmaya çalışılmış, ayrıca metin incelemesinde gerekli olan edebî terimler açıklanmıştır.
Çeşitli eserlerden seçilmiş mensur metinlerin incelenmesini ihtiva eden bu çalışmamda; arının balına, ağacın meyvesine benzetilen bu metinlere, onların güzelliğini bozmayacak biçimde yaklaşabilmişsem, bu çalışmamı inceleyenlere yararlı olabilmenin mutluluğunu tadacağım.
