Enver Paşa bizde daha çok Meşrutiyet inkılabı ve 31 Mart hareketi ile Osmanlı Devleti’ni 1.Dünya Savaşı’na sokması, bir de Sarıkamış harekâtıyla tanınır. Ancak ömrünün Türkiye dışında geçen son dört yılı hâlâ bir muammadır. 1960’lı ve 70’li yılların usta kalemi Tekin Erer, Enver Paşa’nın bu pek az bilinen Türkistan’ın bağımsızlık savaşındaki önderliği dönemine bir roman akıcılığındaki anlatımıyla ışık tutuyor. “Kimdir bu Enver Paşa? Ortaasya’nın binlerce tepesinden biri olan Çegan tepesinin eteklerinde cenk etmek için burada ne işi var? Nasıl olmuş da, neden icap etmiş de buralara kadar gelmiş? Nasıl olmuş da Ortaasya Türk kuvvetlerinin başına geçmiş? Yüzlerce, binlerce yıl evvel Osmanlı Türkleri bu topraklardan, bu bozkırlardan Anadolu’ya göç ettiler. Asırlarca üç kıtada hüküm sürdüler. Kaderin, İlâhî kaderin tecellisine bakınız ki, Osmanlı İmparatorluğu’nun son Başkomutanı Türklerin ilk durağında şehit düşüyor.
Paşa’nın hayatı ile Osmanlı İmparatorluğu’nun hayatı da ne kadar birbirine benziyor. Enver Paşa, bu genç Başkomutan, hayatı boyunca ne şanlar, ne şerefler, ne debdebeli, ihtişamlı günler görmüştür. Sonunda elbiseleri ve çizmeleri bile soyulmuştur. Tıpkı Osmanlı İmparatorluğu gibi…”
