Eristik Diyalektik Gönderileri
Eristik Diyalektik kitaplarını, Eristik Diyalektik sözleri ve alıntılarını, Eristik Diyalektik yazarlarını, Eristik Diyalektik yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Apagoge: Muhalifin önermesini doğru kabul ederiz; sonra bunu doğru kabul edilen bir başka önermeyle birlikte bir çıkarsamanın öncülü olarak kullandığımızda ne sonuç çıkacağını gösteririz: Ortaya açıkça yanlış olan bir
vargı çıkmıştır, ya eşyanın tabiatıyla ya da muhalifin
başka iddialarıyla çelişmektedir, yani ad rem ya da ad hominem olarak yanlıştır (Hippia Major ve başka diyaloglarda Sokrates). Demek ki muhalifin tezi olan önerme de yanlıştır: Çünkü her ne kadar yanlış öncüllerden hep yanlış
önermeler çıkmasa da, doğru öncüllerden sadece doğru önermeler çıkar.
Örnek [Instanz], evawmç [enstasis - itiraz], exemplum in contrarium [karşı örnek]: Genel önermenin doğruca formülasyonunda kapsadığı özel durumlara gönderme yapılarak çürütülmesi: Sözkonusu durumlar aslında genel önermeye uymadığından, demek ki önermenin kendisi yanlıştır.
Sayfa 17 - Sel Yayınları
Dalaylı çürütmede ise ya Apagoge [sapma; bir şeyi karşıtının saçma ya da olanaksız olduğunu göstererek ispatlama] ya da örneğe [Instanz] başvurulur.
Sayfa 17 - Sel Yayınları
Doğrudan çürütme iki türlü olabilir: Ya muhalifin ön ermesini dayandırdığı nedenlerin yanlış olduğunu gösteririz (nego majorem; minorem [büyük ve/ veya küçük öncülün reddi]) ya da nedenleri kabul ederiz ama bunlardan o önermenin çıkmayacağını gösteririz (nego consequentiam [vargının reddiJ); yani tasıının vargısı veya biçimini hedef alırız.
Sayfa 17 - Sel Yayınları
İlk önce, her tarhşmanın esasını ele alacak, bir tartışmada aslında ne olduğuna bakacağız. Diyelim ki muhalifimiz bir tez öne sürdü (ya da biz sürdük, bu fark etmez).
Bunu çürütmek için iki tarz ve iki yol vardır.
Tarzlar: a) ad rem [konuya yönelik]; b) ad haminem [insana yönelik] ya da ex concessis [kabul edilmiş olana göre].
Yani öne sürülen önermenin ya eşyanın tabiatıyla, mutlak nesnel gerçekle; ya da muhalifin başka iddialarıyla veya onayladığı diğer şeylerle, yani göreli öznel gerçekle uyuşmadığmı göstermeliyiz. Bu sonuncu tarz sadece kanaate
bağlı göreli bir şeydir ve konuya ilişkin nesnel doğruyla bir bağlantısı yoktur.
Yollar: a) doğrudan çürütme; b) dalaylı çürütme. Doğrudan çürütme tezin nedenlerine, dalaylı çürütme ise sonuçlarına saldırır; ilki tezin doğru olmadığım, ikinci ise doğru olamayacağını gösterir.
Sayfa 16 - Sel Yayınları
Sayısız bir dirhem irade, yüz kilo kavrayış ve akıldan daha ağır çeker.
Kısacası düşünebilenler çok az ama herkes fikir sahibi olmak ister. Kendileri yerine özgürce hazır olanları almayıp da ne yapsınlar?
Düşünebilenler çok az ama herkes fikir sahibi olmak ister.
İlk karşına çıkanlarla tartışma; yalnızca iyi teçhizatın, saçmasapan şeyleri savunacak kadar anlamaya yetisine sahip olduğunun ve utanılacak durumların düşmeyeceğini öğrenen kişilerle tartışılması; Otoritenin dikte ettiklerine göre değil, nedenlere, gerekçelere dayanarak tartışmayı bilenlerle; Sunulan nedenleri dinleyip dikkate alınmayacak alanlarla; ve nihayet, temsil ettikleri değer veren, karşı tarafın ağzından bile olsa iyi nedenleri özgürlükle dinleyen ve doğruyu karşı taraf söylediğinde, yani kendisi haksız olduğunda da bunu hazmedebilecek kadar adalet duygusuna sahip olanlarla tartışın. Demek ki yüz kişi içinde tartışmaya layık bir kişi bile çıkarmak zor. Geri kalan kısım ise ne isterlerse onu konuşmasınlar, çünkü desipere est juris gentium [budalalık insan hakkıdır ]; (Aristoteles)
Tartışmaya başlarken kural olarak herkes kendi dediğinin
doğru olduğuna inanır. Tarhşma iledediğinde iki taraf da
kuşkuludur. Ancak tartışmanın sonunda doğrunun bulunması, onaylanması beklenir. Ama diyalektik bununla
meşgul olmaz: Bir kılıç ustası dövüşürken düelloya yol
açan olayda kimin haklı olduğuyla ilgilenmez, tek dikkat
ettiği şey, hamle yapıp isabet ettirmek ve hasmımn hamlelerini savuşturmaktır. Diyalektikte de aynen böyledir.
Sayfa 13 - Sel Yayınları
Yanlış: Öyle olsa, sadece yanlış önermelerin savunmasında kullanılabilirdi; oysa insan haklı olduğunda da görüşünü savunmak için diyalektiğe gereksinim
duyar. Hileli yolları tanımalıdır ki onlara karşılık verebilsin. Ayrıca, muhalifi aynı silahlarla vurabiirnek için bunlara sıklıkla kendisi de başvurabilir. Yani diyalektik açıdan objektif doğruyu bir kenara bırakmak ya da tesadüf saymak zorundayız.
Tek yapmamız gereken, kendi iddialarımızı nasıl savunacağımızı ve muhalifimizin görüşlerini nasıl çürüteceğimizi bulmakhr. Buna yönelik kurallan uygularken, objektif doğruyu hiç dikkate almamalıyız,
çünkü genellikle objektif doğru bilinmez.
Sayfa 13 - Sel Yayınları
Bunun için gerekli araçları herkese kendi kurnazlığı ve kötülüğü bir
ölçüde temin eder. Tartışmalar sırasında edinilen günlük
deneyim bunları bize öğretmektedir; yani herkesin kendi
doğal manhğı olduğu gibi, kendi doğal diyalektiği de vardır. Ama bu doğal diyalektik, hiç de doğal mantık gibi güvenilir değildir.
Sayfa 7 - Sel Yayınları
Genellikle herkes, kendisine yanlış ya da şüpheli göründüğünde bile savını kabul ettirmek ister.
Sayfa 7 - Sel Yayınları
~
Kısacası düşünebilenler çok azdır.
~
~
Çoğunluğun çok görüşü olur. Yani sıradan insanların kafaları saçmalıklarla doludur
ve bunları süpürüp temizlemek çok zordur.
~