Biz ilim felsefesi yapıyoruz diyerek bir ilmin apaçık diye alınmış öncüllerini (aksiyom veya postulat’larını) bütün bilgi ve varlık türleri için biricik ölçü haline koyanlar ve ondan başka bütün problemleri ilk kalemde inkâra gidenlerin, “biz hakikati kendimiz bulacağız” diyerek rüyalarını hakikat yerine alanların, hayal gücü ile gerçek varlığı karıştıranların, “biz kavramlar dünyasında yaşıyoruz” diyerek var olanlar ve varoluşla (existence) her türlü ilişiği kesen ve yalnız isimler içinde bocalayanların akıbetinden Allah korusun!
İlk defa olarak İbn Haldun tarihe izafiyetçi ve natüralist görüşü tatbik etmek üzere “rasyonel düşünce”ye meydan okudu: 14. yüzyılda yazdığı büyük “Umumi Tarihe Giriş” (Mukaddime) adlı eserinde ilk defa olarak bir “tarih felsefesi” meydana getirdi.