Harpte Türklerle Birlikte
Muhammed Marmaduke PickthallSözler ve Alıntılar
Tam bu ordu dağılıp, herkes uzak eyaletlerdeki evine dönerken savaş patlak vermiş ve terhis edilenlerin yerine gayri nizami çeteler ve eğitilmemiş kimseler yerleştirilmişti. Sonradan alınan bu eğitim görmemiş askerler öyle acemiydiler ki “At.” (Ateş anlamında) diye komut verilince, ateş etmek yerine tüfeklerini yere atıyorlardı. Bu anlattıklarımı bu tip askerlerin komutanı olan bir subaydan dinlemiştim. Yeterli veya değil, her neyse, hürriyetçi rejim, tam bir fiyaskoyla neticelenmişti.
Abdülhamit devrindeki imtiyazlı sınıf, -Sultanın istediği biçimde- hem hür hem de son derece debdebeli bir hayat yaşıyordu. Evleri güzeldi, kadınları münevverdi ve birçoğu Avrupa düşünce ve sanatına aşinaydılar. Kendilerine bunu sağlayan sultandan başkasına, yani halka karşı herhangi bir sorumluluk duygusuna sahip değillerdi.
Düşününüz beyefendi “bana derse gelen kızlardan oniki yaşında olan biri, Fransa’daki bütün nehirleri, dağları bölgeleri ve şehirleri, hatta Merovingian Krallarının tahta çıkış tarihlerini ezbere biliyor ama ne İkinci Abdülhamit’in tahta çıkış tarihinden ne de Anadolu’daki vilayetlerin isimlerinden haberi yok. Kaldı ki, Türkiye Tarihini, Türkiye Coğrafyasını hatta Türkiye hakkındaki gerekli bilgileri ilk defa benden öğrendiğini söylüyor ve şaşkınlığına bakılırsa, şimdiye kadar da kimse kendisine bunları anlatmamış.
Bir Yunanlı nerede olduğumuzu kesinlikle bildiğini, gemideki kayıkları suya indirerek Rumeli Kavağına gitmemizi ancak oradan İstanbul’a vapur bulabileceğimizi söyledi. Onun bu teklifi hiç rağbet görmedi. Gemi kaptanı ve kılavuz yolu bulamadığına göre, denizle ilgisi olmayan birinin yolu bulabileceğine hiç ihtimal veremiyorduk.
Beni iterek geçenlerin çoğu eğlence maksadıyla çıkmış bu insanlardı, hâlbuki o anda Osmanlı Devleti’nin varlığını koruyabilmek için Beyoğlu’ndan otuz mil kadar ötede savaşan Türkler vardı, hatta Çatalca’dan top sesleri geliyordu. Acaba bu insanlar neye önem veriyordu?
Soyadı olmayışı yüzünden, herkes kendi akrabasının ismini, resmi listelerde diğerleriyle karıştırıyor, ölü mü? Esir mi? Yaralı mı? Olduğunu anlayamıyordu.
İttihatçıların bütün maksadı, Türk dilini Alman planına göre bütün ırklara hatta mağrur Araplara kabul ettirerek imparatorluğu tek merkeze bağlamaktı ki bu fikir, muhalefete güç ve popülerlik kazandırdı. Bunun neticesi olarak muhalefet liderleri, birbirini takip eden felâketlerden politik olarak istifade ettiler.