“Hüseyin Cavid, teceddüd (yenilik) devri Azeri edebiyatının en kudretli sanatkarıdır. 1882`de Nahçıvan`da doğan, orada ve Tebriz`de tahsilde bulunduktan sonra, 1906-1909 yılları arasında İstanbul’da yaşayan ve memleketine dönüşünde muallimlik mesleğine giren… “Geçmiş Günler” ve “Bahar Şebnemleri” adlı iki küçük şiir mecmuası ile “Şeyh Sanan”, “Şeyda”, “Peygamber”, “Uçurum”, “İblis” gibi bazı manzum piyesler yazan Hüseyin Cavid…
Azeri edebiyatında ilk manzum piyesleri yazması, sahnede İstanbul türkcesini kullanması, temiz ve işlenmiş bir üsluba malik ?lması, eserleri üzerinde hakiki bir sanatkar titizliği ile çalışması, Azeri şiirinin tekamülü (gelişmesi) tarihinde, Hüseyin Cavid’e mühim bir mevki temin etmiştir.”
Ord.Prof. Fuat Köprülü
Hüseyin Cavid, Türk edebiyatının kutup yıldızlarındandır. Azerbaycan edebiyatının bu büyük siması aynı zamanda İstanbul’ un fikir ve edebi atmosferini de kapsayan eserler meydana getirmiştir. Bu sebeple yazdığı oyunlar, şiirler Türk Edebiyatı içinde değerlendirilmelidir. Eserlerinde kullandığı dil, Azerbaycan ile Türkiye arasındaki edebi lisanın ortaklığını simgeler. Hüseyin Cavid, Tevfik Fikret, Abdülhak Hamit, Rıza Tevfik, Mehmet Emin Yurdakul, Mehmet Akif gibi Türk edebiyatının unutulmaz şahsiyetlerinin Azerbaycan’ da yaşamış olan yol arkadaşıdır. Eserlerindeki anlam zenginliği günümüze de hitap eder. Oyunlarındaki karakterler adeta günümüzde de yaşar. Goethe’ nin Faust’ uyla yarışacak “İblis” eseri insanın iç dünyası ile çevresi arasındaki duyarlılığı büyük bir açıklıkla anlatır. İstanbul aşığı ve Turan Sevdalısı bu büyük Türk evladının batılı edebiyat ustalarını kıskandıracak eserlerini Türk okurlarına kazandırmaktan dolayı tarifsiz mutluluk içindeyiz.
