İslam'da İ'tikadi Mezhebler ve Akaid Esasları
İrfan Abdülhamidİslam'da İ'tikadi Mezhebler ve Akaid Esasları Gönderileri
İslam'da İ'tikadi Mezhebler ve Akaid Esasları kitaplarını, İslam'da İ'tikadi Mezhebler ve Akaid Esasları sözleri ve alıntılarını, İslam'da İ'tikadi Mezhebler ve Akaid Esasları yazarlarını, İslam'da İ'tikadi Mezhebler ve Akaid Esasları yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Vasıl B. Ata
Vásıl b. Ata, künyesi, Ebû Huzeyfe: el-Gazzal lakabıyla anılmaktadır. Mevälidendir. Aslında Gazzål (iplikçi) değildir. Lakin iplikçilere gelen namuslu kadınları tanımak ve zekâtını onlara vermek için daima iplikçilerin yanında bulunurdu. Bundan hoşlanırdı. 80 senesinde doğ- muş, 131 senesinde vefat etmiştir. Väsıl, Hasan el-Basri'nin meclisine devam ederd. Meclis- tekiler, onu çok uzun süre sustuğu için dilsiz zannederlerdi. Bkz.: el-Müberrid, el-Kâmil, 547; İbn Hållikân, Vefeyâtü'l-A'yan, II/252; Ibnu'l-Murtaza, el-Münye ve'l-Emel, 28; eş-Şerif el-Murtaza, Gureru'l-Fevaid ve Düreru'l-Kalaid, 1/139 (Ebu'l-Fadl Ibrahim Neşri).
Sayfa 242 - Footnote.Kitabı okuyor
Doğudan bize iki fikir gelmiştir.
Imam Ebu Hanife şöyle demektedir: "Doğudan bize iki fikir gelmiştir; Ta'til görüşüne sahip Cehm ve teşbih görüşüne sahip Mukatil b. Süleyman. Cehm, teşbihi inkârda ifrata düşmüş, hatta "Allah Teâlâ şey değildir" demiştir. Mukâtil de teşbihte ifrata düşmüş ve "Allah Teâlâ, insan suretindedir" demiştir."
el-İsferayini, et-Tabsir fi'd-Din, 29; Ibn Hacer, Tehzíbu't-Tehzib, X/10; İbn el-Cevzi, Telbisu İblis, 83 el-Melati, et-Tenbih ve'r-Red, 77.
Sayfa 241Kitabı okuyor
Imam Ebu Hanife şöyle demektedir: "Doğudan bize iki fikir gelmiştir; Ta'til görüşüne sahip Cehm ve teşbih görüşüne sahip Mukâtil b. Süleyman. Cehm, teşbihi inkârda ifrata düşmüş, hatta "Allah Teâlâ şey değildir" demiştir. Mukâtil de teşbihte ifrata düşmüş ve "Allah Teâlâ, insan suretindedir" demiştir.
el-Isferayini, et-Tabsir fi'd-Din, 29; Ibn Hacer, Tehzibu't-Tehzib, X/10; Ibn el-Cevzi, Telbisu Iblis, 83 el-Melati, et-Tenbih ve'r-Red, 77.
Sayfa 241Kitabı okuyor
Cehm b. Safvån ise büyük bir fikri ekolün başıdır. İslam düşüncesinde kendisinin büyük bir tesiri olmuştur. Ca'd b. Dirhem'in, İlâhî sıfatların nefyi konusundaki görüşünü alarak geliştirmiş ve tarihi bir vakia olarak bu fikir onun ismine bağlanmıştır. Hatta Cehmiyye kelimesi, ilâhî sıfatları inkâr edenlerin özel ismi haline gelmiştir. Cehm aşırı bir tutum içine girmiş, esmâ-i hüsna'yı da inkâr etmiştir. Bu yüzden Cehmiyye "Mutlak inkârcılar" yahut "Gâliyye" (aşırılır) diye isimlendirilmiştir.¹ Bu isimlendirme, onları, sıfatların zât ile ayniliğini kabul eden Mu'tezile'den ayırmak için yapılmıştır. Yine bundan dolayı ehl-i sünnet âlimleri ve fakihler Cehm'in görüşlerini reddetmişler ve bu görüşlere bir bid'at nazarıyla bakmışlar, Cehmiyye'yi dalâlet sahipleri addetmişler, halkı onlardan sakındırmışlar, onlarla düşüp kalkanları kötülemişler, onları red hususunda büyük mesafeler katetmişler ve halka onlara selâm vermemek, hastalandıkları zaman ziyaret etmemek ve öldükleri zaman namazlarını kılmamak istikametinde tavsiyelerde bulunmuşlardır.
1. İbn Teymiyye, Mecmuatü'r-Resâil ve'l-Mesail, III/26.
Sayfa 240Kitabı okuyor
Cehm b. Safvan er-Rásibi
Cehm b. Safvan er-Rásibi, Künyesi Ebû Mührez'dir. et-Tirmizi ve es-Semerkandi olarak bilinir. Ezd Kabilesinin büyüklerinden Hâris b. Süreyc'in Horasan'da veziri idi. Haris b. Süreyc ile birlikte son zamanlarında Emevi devletine başkaldırmış ve Horasan valisi Nasr b. Seyyar'in emriyle 128 senesinde Silm b. Ahvez el-Mazini tarafından öldürülmüştür. Bkz: el- Isferăyini, et-Tabsir fi'd-Din, 96; el-Bağdadi, el-Fark Beyne'l-Firak, 128; er-Razi, l'tikidātu Firaki'l-Müslimin ve'l-Müşrikîn, 68; eş-Şehristani, el-Milel ve'n-nihal, 1/109; el-Kasimi. Tarihu'l-Cehmiyye ve'l-Mu'tezile, 8; Ibn el-Esir, el-Kamil (128 senesinin olayları).
Sayfa 239 - Footnote.Kitabı okuyor
el-Ca'd b. Dirhem
el-Ca'd b. Dirhem, Beni Hakem Mevâlisindendir. İranlı olması muhtemeldir. Emevilerin son halifesi Mervan b. Hakem'i terbiye eden kişidir. Hatta Mervan ondan okuduğu için Mervan el-Ca'di adını almıştır. Ca'd, kendi görüşlerini Halife Hişam b. Abdülmelik (105-125 H.) zamanında izhar etmiş, bunun üzerine Hişam onu yakalatarak, Irak Valisi Halid b. Abdullah el-Kasri'ye göndermiş ve öldürülmesini emretmiştir. Halid de Kurban Bayramının ilk günü sabahında onu boğazlamıştır.
Bkz.: Ibn Nübâte Serhu'l-Uyûn, 186; İbn el-Esir, el-Kamil fi't- Tarih, V/704; Ibn-Kesir, el-Bidaye ve'n-Nihaye, X/16; el-Kasimi, Tarihu'l-Cehmiyye ve'l- Mu'tezile, 14.
Sayfa 239 - Footnote.Kitabı okuyor