İttihat ve Terakki
Murat Çulcuİttihat ve Terakki Gönderileri
İttihat ve Terakki kitaplarını, İttihat ve Terakki sözleri ve alıntılarını, İttihat ve Terakki yazarlarını, İttihat ve Terakki yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Bulgarlar Rusya için pek kıymetlidir. Zira Bulgar bin Moskoftan değerlidir. Rusya ayağı altında karınca kadar küçük, karınca kadar zayıf gördüğü Bulgarya' dan vazgeçmez. Bu haşere karınca, kendisini ne kadar iğnelese de 'of demez. Bulgarlar kendisine her vakit dirsek çevirseler, başları sıkılınca da Rusya'ya im dad isteseler yine umduklarından ziyade muavenet görürler. Bulgarya istiklalini müteakıb yediği tokat üzerine Rusya'nın Bulgar'a surat asması calidir.
Osmanlı İmparatorluğu'nun anayasal-meşrutiyet düzenine geçiş sürecinde en önemli belirleyici etken İttihat ve Terakki’nin önce Cemiyet-i Hafiye (gizli örgüt), sonra aleni cemiyet ve fırka/parti şeklinde örgütlenmesi oluyordu.
Devlet-i Aliyye kendisinin hakkında İngiltere Devleti'nin temayülatını (eğilimlerini) bilmez değil idi. İngiltere kabinesi muharebeye müdahale etmeyeceğini açıktan açığa ilan eylemiş idi.
Midhat Paşa'nın amacı Osmanlı mutlakiyet rejimini, meşrutiyet rejimine dönüştürmek; Batı'da, özellikle de İngiltere'de tesis edilmiş olan 'liberal' anayasal düzeni gerçekleştirmekti. Ancak bir dönem bunu gerçekleştirmiş, Sultan 2. Ab dülhamid'e 1876 yılında 'Kanfın-ı Esasi'yi' yürürlüğe koydurmuş olsa bile bu mücadelede başarısızlığa uğruyor, bedelini de canı ile ödüyordu. Ne var ki uzun vadede yine de onun dediği oluyor, Kanı'.'ın-ı Esasi 1908 yılında ikinci kez yürürlüğe konuluyor ve ucu Cumhuriyet rejimine kadar uzanacak olan İkinci Meşrutiyet sü reci başlıyordu.
Gedik Paşa tiyatrosunda sahnelenen Vatan Yahut Silistre piyesinin oynanmasından sonra halk, eserin yazarı olan Namık Kemal'e büyük tezahürat yapıyordu. Bu tezahüratın nedeni ise piyesin bir yerinde 'Muradımıza erelim' sözcüğünün geçmesi idi. Namık Kemal bu yoldan Veliaht Murad Efendi'nin tahta çıkarılmasını beklediklerini ima ediyor, halk da bu ima nedeniyle büyük tezahürat yapıyordu. Durum o sırada tahtta bulunan Abdülaziz'e bildirilince Padişah 15 Nisan 1873 günü çıkardığı bir buyrukla Namık Kemal Bey'i Magosa'ya kalebend olarak gönderiyordu.
Midhat Paşa yurtiçinde de Jön Türklerin doğal lideri olarak kabul ediliyor ve benimseniyordu. Paşa özellikle Tuna Valiliği sırasında gerçekleştirdiği hizmetler nedeniyle takdir ediliyor, halk tarafından belirgin bir şekilde destekleniyordu.
Namık Kemal'in başını çektiği aydınların vatanperverane yazıları halkın zihnini kurcalıyor, hissedilen hoşnutsuzluk günden güne artıyordu. Bu aydınların arasında Ali Suavi'nin Muhbir gazetesinde kaleme aldığı yazılar önemli ve ayrıcalıklı bir yer tutuyor, son derece etkili oluyordu.
Sokaklarda insanlar da neşeden çılgına dönmüşlerdi!
-Yaşasın hürriyet, diye bağırıyorlar 'yaşasın hürriyet, adalet, müsavat, uhuv
vet aman' diye şarkılar, marşlar söylüyorlar; kendilerinden geçmiş bir halde bir birlerine sarılıyorlardı. Bir taşın üstüne çıkıp;
-Kahrolsun istibdat, kahrolsun müstebitler!.. Yaşasın hürriyet!.. Yaşasın adalet! . . cümleleriyle başlayan bir kaç laf edeni çılgınca alkışlıyorlardı.
"Padişahım çok yaşa!" artık unutulmuştu. Annem, Sahure teyzem, Feride teyzem sevinçten hüngür hüngür ağlıyorlardı. Kalaylı bir kazanda buzlu şerbet ha zırlanmıştı. Kevser ablam, Ferkad ablam -aileden iki güzel ve aydın genç kız- iki de bir beni çekip, ezberlettikleri şiiri tekrarlattırıyorlardı. Fakat emekleri boşa gitti.
Bizim dinimiz ali bir din değil mi?
Müstebid olanlar hain değil mi?
Vatan kıymetini takdir edelim
Bugünlere yarab şükür değil mi?
Menfiler yatağı Yıldız Sarayı
Kalır mı sanırdın böylece ahı
Sakın almayasın millet ahını
Şah Reşadım sen binler yaşa
Enver, Niyazi vazifedarı
Tuttukları istikamet yolları
Askerlerin namı böyle unvanlı
Şah Reşadım sen binler yaşa
Hürriyettt!
Hürriyet! . . Cenab-ı hıfz, hakikatin yedd-i kudretinden ihsan buyurduğu insanların hukukunu muhafaza eden hürriyet! Ne kadar büyük bir makama malikiz. Lezzetin şekerde yoktur hürriyet!
Dünyada bir gün bile olsun iyi geçirtmeyen istibdad! Çoluk çocuklarımızın iaşele rine mühhasır olan arazi, emlaklarımızın füruhetine sebep olan istibdad! Yüzlerce telgraflarımızı semeresiz bırakan istibdad! Vatan-ı mukaddesin üzerine zulmet perdeleri çeken istibdad! Vatan bülbüllerini kafesler içerisinde hapseden istib dad! En değersiz adamların mizacına hizmet ettiren istibdad! En namuslu familyaları namussuzlar defterine kaydeden istibdad! Ufacık karyelerde koyun güden çobanlara bile korkusunu çektiren istibdad! Dinimizin, ırzımızın, malımızın, canımızın muhafazasına memur olan namuslu, kahraman ordularımızın, düşmana karşı olan seyf-i celladlarının kılıflarında paslanmalarına sebep olan istibdad! Su alsiz ve cevapsız binlerce canları denizlere kurban eden istibdad! Bütün milleti kötürüm halde yaşatan istibdad! Hazinelerimizi müflis bir hale getiren istibdad! Haksız liyakatsiz olarak rütbeler, nişanlar veren istibdad ! . .
Ey istibdad!.. Bu acizin üzerinde ne kadar azim tesirat icra eyledin!..
Onaltı senelik emeklerimizin zayiine sebep olan istibdad yalnız benim değil; bana mensub olan ailemin bile istikbaline sebep oldu.