17. sayıda geride kalan 16 sayı boyunca biraz ihmal ettiğimiz bir mevzuya odaklanalım istedik: Dersim ve bilhassa Alevilik. Bu sayının büyük kısmını oluşturan dosya Dersim ve Alevilik üzerine. Kuvvetli bir dosya olmakla beraber maalesef Alevilik mevzuuna niyet ve arzu ettiğimiz kadar yer veremedik. Önümüzdeki sayılarda bu eksikliği gidermeyi umarak dergide yer bulan yazılardan bahsedeyim.
Dersim ve Alevilik dosyasının ilk yazısı Dersim Katliamı tartışmalarının bildik bir sorusunu merkeze alıyor: Devlet Dersim’e giremiyor muydu? Şükrü Aslan’ın kıymetli incelemesi Dersim’de gerçekleştirilen katliamları meşrulaştırmanın aracı olarak kullanılan devlet Dersim’e girememişti tezinin çürüklüğünü pek güzel gösteriyor; hem de bizzat devletlu elitin hatıratına ve resmi belgelere dayanarak. Dilek Kızıldağ Soileau’nun Koçgiri Tahkikat Heyeti Raporunu incelediği yazısı hem Koçgiri İsyanını hem de isyanın ardından yaşanan mezalimi anlamak için önemli bir kaynak niteliğinde.
Dosyanın iki önemli yazısı, Cihangir Gündoğdu ve Yalçın Çakmak’ın çalışmaları bir diğerini tamamlar mahiyette. Cihangir Gündoğdu’nun Abdülhamid döneminde kaleme alınmış resmi raporları incelediği çalışması hem bu dönemde Dersim meselesinin devlet tarafından nasıl ele alındığını hem de Cumhuriyet döneminde Dersim meselesinin algılanma ve ele alınma biçiminin Osmanlıya uzanan köklerini gösteriyor. Yalçın Çakmak’ın ‘Dersim 3 K İçinde’ yazısı ise Dersim’e dair resmi algının temel koordinatlarını pek güzel resmediyor; koordinatlardaki devamlılık ve değişiklikleri birlikte analiz ederek.
Dosyada bir de Dersim katliamı esnasında yürütülen askeri harekatın Fransız misyonunca nasıl değerlendirildiğine dair bir yazı var. Evrim Karakaş II. Dersim harekatını yerinde izleyen Fransız ataşesinin izlenimlerini aktardığı raporu Fransız arşivlerinden bulup çıkardı.
Niyet ettiğimiz kadar çok yazıya yer verememiş olsak da Alevilik üstüne iki yazı var dosyada. Mehmet Bayrak’ın yazısı Türkiye Alevileri arasında neredeyse bir mite dönüşmüş Horasan kökeni mevzuuna açıklık getiriyor. Gürdal Aksoy’un kıymetli çalışması ise Aleviliğin kadim mefhumlarından birine, Hızır mitine dair. Aksoy, Boz Atlı Hızır mitini linguistik, antropolojik ve mitolojik açıdan inceliyor.
17. sayıda dosya harici iki yazı var. Rohat Alakom’un ‘Kürtler Viyana Sergisinde’ yazısı, 1873’de gerçekleştirilen Viyana Evrensel Sergisini, Kürdistanı ve Kürtlüğü 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başında Batı’nın bakışına sunan benzer sergi ve fuar gibi faaliyetlerle birlikte değerlendiren kıymetli bir çalışma. Amed zindanından yazan Ayhan Kavak ise Mevlana’nın Kürtlere bakışındaki ‘arızalara’ dikkat çekiyor. Son olarak bu sayıda iki de kitap değerlendirmesi var. Nurullah Alkaç Türk Dil Kurumunca yayımlanan Türkçe Kürtçe sözlüğü, Vecdi Demir de Celadet Ali Bedirxan’ın Avesta Yayınlarınca yeniden basımı yapılan meşhur Mustafa Kemal’e Mektup’unu inceliyor.
18. sayıda 1915 ve Kürtler üzerine hacimli bir dosya yer alacak. Mayıs’ta buluşmak üzere.
MESUT YEĞEN
