Politik, hukuksal, felsefi, dinsel, yazınsal, sınıfsal gelişme ekonomi gelişimiyle eşit ölçüde gelişir.
Marxın dediği gibi şimdiye kadar ki tüm tarih büyük olaylar söz konusu olduğu ölçüde bilinçsizce olmuştur.
Tarihin figüranları başka bir şey yapmak istemişlerdir ya da yaptıkları şeyler öngörülmemiş oldukça farklı sonuçlara yol açmıştır. (Engels)