Osmanlı İmparatorluğunun kesin tasfiyesinin yapıldığı yer İsviçre'nin Lozan şehridir. Türkiye Lozan'da yalnızca bir imparatorluğu ve ona bağlı kurumları değil, birçok Türk toprağını da yeni devletin hudutları dışında bırakmıştır. Türk milleti için daima ıstırap konusu olan bu yerlerden bir tanesi de Musul'dur. Türkiye'yi Lozan'da temsil eden barış heyetinin başkanı İsmet Paşa'nın Musul'dan hangi görüş çerçevesi içinde vazgeçmek zorunda kaldığı henüz tam olarak anlaşabilmiş değildir. Ancak, Musul'un Türkiye sınırları dışında bırakıldığı da bir vakıadır ve Türk milleti, birçok ana-vatan parçasının yurt dışında bırakılması emr-i vakiine Musul örneğinde de ıstırap çekerek şahit olmuştur. Bu eser, şahsen bizim bakış açımız değildir. Eserin her satırındaki her kelime, virgülüne varıncaya kadar, yabancılardan kurulu bir heyetin hazırlayarak Cemiyet-i Akvam'a sunduğu gerekçeli raporun kendisidir.
