Nasreddin Hoca 15. yüzyıldan itibaren yazılı kaynaklara geçmiş bir ulu kişi… Nükteye, latifeye düşkün insanımızın çağdan çağa, dönemden döneme değişse de çok farklı kaynaklardan beslenmiş büyük bir “Nasreddin Hoca Fıkraları Külliyatı” oluşturduğu, bu külliyatı küçük bir kartopu gibi eskilerden bugünlere yuvarlaya yuvarlaya büyüttüğü, bir çığ haline getirip geliştirmeye, beslemeye devam ettiği de bir gerçek.
Dr. Mustafa Duman’ın uzun yıllar sürdürdüğü çalışmalar sonucunda hazırladığı Nasreddin Hoca ve 1616 Fıkrası adlı bu kaynak kitapta, Nasreddin Hoca hakkında en yeni bilgiler, yeni tespitler, kaynakları ve çeşitlemeleriyle 40 halktan ve 40 dilden derlenmiş, ona bağlı olarak anlatılan 1616 fıkra yer alıyor.
Kitabın ilk bölümünde Nasreddin Hoca konusundaki bilgi ve belgeler inceleniyor, fıkralarının yayılma alanları gösteriliyor, onun bazı fıkralarının sonradan Arap fıkra kahramanı Cuha'ya nasıl bağlandığı, bazı fıkralarının Binbir Gece Masalları'na nasıl girdiği belgeleriyle gösteriliyor. Kitabın fıkraları içeren bölümünde ilk olarak, 15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar tarihlenen otuzdan fazla yazma kitaptan alınan 489 Nasreddin Hoca fıkrası yer alıyor. Basma Nasreddin Hoca kitaplarının prototipi olan Menâkıb-ı Nasreddin Efendi adlı yazmanın tamamı da burada yer alıyor. Fıkraların ikinci bölümünde ise, sözlü ve yazılı kaynaklardan derlenen toplam 1127 fıkraya yer veriliyor.
Şakacılığı, hazırcevaplığı ve keskin zekâsıyla Türk dünyasının ortak fıkra tipi olan Nasreddin Hoca, Türkiye'de ve dünyada en çok Nasreddin Hoca fıkrası içeren bu değerli çalışmayla bir kez daha gün ışığına çıkıyor.
“Nasreddin Hoca ve 1616 Fıkrası, kendisinden yararlanacaklara, belli bir birikime, hatırı sayılır bir deneyime, biraz da iyi niyete sahip iseler, çok şey verecek, Nasreddin Hoca konusunda artık eskisinden daha fazla şeyler bilmemizin gerekli olduğunu gösterecek, istersek bizi daha büyük zenginlikleri keşfetmeye zorlayacaktır.”
-M. Sabri Koz
