Nazım Hikmet ve Bulgaristan
Fahri ErdinçSözler ve Alıntılar
Balkon
Varnada bu yaz günü.
çok hasta, çok muhacir şair için bile,
bütün büyük laflardan uzak
bir bahtiyarlık - yaşamak. . .
Sayfa 31 - Evrensel Dostluk Yayınları
Demokles'in Kılıcı hakkında:
"Nazım Hikmet in sanatta kendine özgü başarılarına ve parlak yaratıcı bireyselliğine rağmen, dramyazarlığının, Vladimir Mayakovskinin dramyazarlığı ile türdeş bir yanı olduğu kuşku götürmez. Bu türdesliğin kökleri, aynı zamanda birer dramyazarı politik savaşçı ve kitle adamı olan bu iki şairin yaratıcılık ürünlerinin devrimci karakterin de ve aynı zamanda büyük genellemelere ulaşma, hayatı bütün ceşitli yönleriyle yansıtma ve çeşitli olgularda çağımızın devinim güçlerini keşfetme çabalarındadır. Bu devrimci karakter ve çabalardır ki, onların yaratıcılık ürünlerini geniş sosyal tipizasyona ulaşılanı buyük çapta eser düzeyine çıkarmaktadır. Dramyazarlığında Vladimir Mayakovski'nin de, Nazım Hikmet'in de, keskin ve parlak ifade bi çimleri aradıklarını görürüz. Her ikisinin de, sanatı ve düşünceyi "köstekliyen inkarı olanaksız" sahne kuralları karşısında hiç bir irkilme göstermediklerine tanık oluruz. Mayakovski gibi, Nazım Hikmet de, dramyazarlığında yenilikçi devrimcidir. Birçok piyesinde alışılmışı daima aşan ana fikir, bunu yansıtmak üzere oyunu kurma tarzı ve cesur yaratıcı çözümleri bu nu göstermektedir. Ve son oyunlarından biri olan Demokles'in kılıcı bu dediklerimizin parlak bir örneğidir. Nazım Hikmet'in en önemli eserlerinden biri olan bu piyesi, Sovyetler Birliğinde büyük bir başariyle oynanmaktadır. Bu piyeste, çağımızın en önemli problemlerinden birinin çözümü aranmakta, bir ölüm - kalım sorunu bütün kamuoyunu, bütün insanlığı ilgilendiren konulmaktadır."
Evrensel Dostluk Yayınları - Demokles'in Kılıcını Sahneleyen Rejisörün Notları - 1960 - Tsvetana Stoyanova
"Şehirler, gülüm, caddeleriyle değil,
anıtını diktiği şairleriyle büyük oluyor." - 
Nazım Hikmet Ran
Evrensel Dostluk Yayınları - Sofya'dan - 24 Mayıs 1957, Varna
"İntihar, hayat mücadelesinde yılgınlığa düşenlerin, yaşamaktan tiksinmiş olanların işidir. Bense varlığımın her zerresiyle bağlıyım. Yaşamaktan asla vazgeçmiş değilim. Fakat hücremin köşesinde büzülmenin ve böylece ölüp gitmenin de bana dığı kanısındayım. Kalbimi cendereye alan kuvvetli krizler devam ederse, beni öldürebilir. Boşu boşuna ölmek, sessizce çekilip gitmek bütün iradeni kullanmadan boyun eğmek... ben buna asla razı olmıyacağım. Şahsıma karşı işlenen adli hata düzeltilerek, buradan sağ-salim çıkamazsam, hiç değilse cesedim çıkacak, gördüğünüz gibi, her zamankinden daha güçlüyüm, içimde zafer ümidiyle savaşa gidenlerin sevincini duyuyorum. Savaşa atılanlar, bunda üstün gelmek için giderler. Bu yolda ölmek, yaralanmak, sakatlanmak vardır. Fakat savaşçılar zafer ümidi ve iradesiyle yürürler. İşte bu duygular beni sarmış bulunuyor."
Evrensel Dostluk Yayınları - 1950 yılı başlarında, bir görüşme günü, avukatına şunları söyledi:
MAVİ LİMAN
Çok yorgunum, beni bekleme kaptan.
Seyir defterini başkası yazsın.
Çınarlı, kubbeli, mavi bir liman.
Beni o Ilmana çıkaramazsın . . .
1 Temmuz 1957, Varna.
Sayfa 35 - Evrensel Dostluk Yayınları
"Bu ülkede artık makineler, toprak, ağaçlar, ırmaklar, güneş, her şey, insanların mutluluğu için, refah içinde ve kardeşçe yaşamaları için çalışıyor. Dimitrovgrad'da sıfırdan başlanarak yepyeni bir şehir yaratılmış. Bu şehrin bağrında dev bir işletme, Kimyasal Gübre Kombinası yükseliyor. Burada muazzam kuleler, türbinler, elektrik santralleri insanların bahtiyarlığı için, toprakta verimin artırılması için, daha çok sosyalist ekmeği üretilmesi için çalışıyor. Sosyalizm kuruculuğu aynı enerjik tempolarla Bulgar yeni toplumunun halk aydınları arasında da hissediliyor. Sosyalizm, her şeyden önce, yeni insanın yaratılmasıdır. Bulgaristanda bu yeni tip insanın artık yetişmekte olduğunu görüyoruz."
Evrensel Dostluk Yayınları - Bulgaristan Baştan Başa Sosyalizm'in Yapı Yeri - Nazım Hikmet'in Rabotniçesko Delo Gazetesi Muhabirine Verdiği Mülakat.
"Birçok eserini okumuştum. Acılarla dolu hayat ve savaş yolunu ezberden biliyordum. Hiroşima'nın, Ölü kızcağız'ın kimbilir kaç defa gözlerini yaşartmıştı. Bunu yazan şairin, küçük yapılı, ama büyük yürekli ve büyük akıllı bir adam olduğunu düşünürdüm. Ne var ki, onu göreceğimi hiçbir zaman aklımdan geçirmiş değildim. 1957 yılıydı. Nazım Hikmet'in Sofya'da olduğunu ve bizim, "Narodna Prosveta" Yayınevini de ziyaret etmek istediğini söylediler. Bu haber beni dehşetli heyecanlandırdı. Bir yandan da telaşa kapıldım. Öyle ya, nasıl karşılayacaktık onu? O ki, zamanımızın dev kişilerinden biriydi. Seçkin, parlak bir sosyalist sanatçıydı."
Sayfa 92 - Evrensel Dostluk Yayınları - Nazım Hikmet "Narodna Prosveta" Yayınevinde - "Küçük salonunuz hıncahınç doluydu. Aşağı yukarı 180 kişi adeta soluğu kesmiş, Nazım'ın içeri girmesini bekliyorlardı." - Angel Virgulev