Paranın Tarihi
Catherine EagletonSözler ve Alıntılar
Mısır Kralı II. Ptolcmaios’un ve ikinci
karısı Arsinoe’nin altın oktodrahmisi, M.Ö.
286-246. Yunanca lejand adelphotı,
Ptolemaios (resimde bize daha yakın olan
ve kraliyet diademi takan) ve kraliçesinin
daha önceki Mısır kraliyet uygulamalarının
devamı niteliğinde, kardeş olduklarına
gönderme yapar.
Kral ve tapınaklar
ağırlık standartlarını oluşturmakta ve bir dizi durumda yasalar
uyarınca ödenecek gümüş miktarlarıyla birlikte -cezalar, faizler,
gündelikler ve benzerleri- belirli malların da gümüş cinsinden
değerlerini yazıtlar aracılığıyla duyurmaktaydılar (yine de bunun
ne ölçüde resmi anlamda bir fiyat sabitlemesi anlamına geldiği
kesin değildir
Ortaçağ Avrupası
Frank halkının başına bela olan değişik iç savaşların hepsini anım-
samak bana hiçbir keyif vermiyor... Ne yapmaya çalışıyorsunuz?
İstediğiniz her şeye sahipsiniz! ... Hâzineleriniz ağzına kadar altın ve
gümüşle dolu. Yalnızca bir şeyden yoksunsunuz: Barışı sağlayamıyor-
sunuz ve bu yüzden de Tanrı'nın yüceliğinden haberiniz yok.
Tebaasından topladığı büyük miktardaki paradan
ayrı olarak, Lydialıların servetlerini, bölgedeki, doğal altın ve
gümüş alaşımı olan elektron kaynağı Paktolos çayı* ile madenler-
den elde ettikleri söylenmekteydi. M .Ö . 6 0 0 dolaylarında,
Karadeniz bölgesinde bronzdan yapılan ok biçimli nesneler sikke-
lerin bir tür öncülü sayılsa da, Lydialıların bu metalden yaptıkla-
rı nesneler genellikle Batı geleneği tarzındaki ilk sikkeler olarak
görülmektedirler (tesadüfi biçimde, aynı dönemde Çin’de de
bronzdan yapılma “sikke”ler görülmektedir). Lydia paraları,
kabaca oval biçimdeydiler ve bu yüzden de küçük altın külçeleri-
ni andırıyorlardı.
Afrika’da Modem Para
Aşağı Sahra Afrika’sında Avrupai tarzda sikkelerin vc kâğıt paranın ortaya çıkması 18.
yüzyılın sonunda gerçekleşmiştir, ancak ayırt edilebilir biçimde Afrika’ya özgü hale
gelmesi, 19. yüzyılın sonlarında Avrupa egemenliğinin sağlamlaştırılması sırasındadır.
Sömürge döneminin sikke ve bonolarındaki görseller Avrupai etkileri yansıtmaktadır,
ancak Afrika devletleri bağımsızlıklarını elde ettikten sonra Avrupai para biçimlerini
sürdürmüşler, fakat tasarım seçiminde kendi kimliklerini ortaya koymuşlardır.
Bağımsız Etiyopya Krallığfnda Avrupai tarzda paranın piyasaya sürülmesi beraberin-
de bir Afrika ulusal kimliği yaratma arzusunu da getirmişti. Yeni parasal sistemler, kul-
lanıcılarına tüm ekonomik vc sosyal gereksinimlerini gidermekte hizmet edemediğin-
den pek çok bağlamda “paranın” yerel biçimleri de kullanılmaya devam etmiştir.
Özellikle de Mezopotamya’da kullanılan ağırlıklar,
şekel ve mina, Akdeniz dünyasına yayılmış ve M .Ö . bininci yüzyıl
başlarında Yunanlar tarafından benimsenmişti.
Roma Para Sisteminin Başlangıçtaki Gelişimi
Belirli ağırlıktaki bronzların erken dönem Rom a’sında para yerine kullanılmış olduğu
anlaşılıyor. İtalya’da bulunmuş bronz çubuk ingotlar ve kırıntı biçimindeki bronz par-
çaları, bu tarz paranın M .Ö. 4. yüzyıl itibariyle Roma’nın komşuları arasında kulla-
nıldığını düşündürüyor. Roma kendi bronz ingotlarını M .ö . 3. yüzyıl başında piyasa-
ya sürmüştü. Bunların bir kısmı çubuk şeklindeydi, bir kısmı da Yunan stili sikkelerin
yuvarlak biçimini almıştı, ancak kayda değer miktarı daha büyük ve dökme çubuk
şeklindeydi. Güney İtalya ve Sicilya’daki Yunan kentleriyle ilişkisi de Roma’yı, onla-
rın para biçimlerini kopya etmeye ve darbedilmiş gümüş ve bronz sikkeler üretmeye
yöneltmiştir. Bu yeni sikkeler tasarımlarıyla, varlıklarının sorumlusu Yunanların etki-
lerini ele vermektedir. Altın sikkeler yalnızca ara sıra darbedilmckteydi. Rom a’nın
Kartacalı general HannibaPe karşı verdiği İkinci Kartaca Savaşı’nın (M .Ö. 218-201)
ilk yıllarında, savaşın maliyeti Romalıları sikkelerinde düzenleme yapmaya zorlamış-
tır. M .ö . 210 dolaylarında, as olarak adlandırılan bronz birim cinsiyle değer biçilmiş
bir gümüş sikke olan denarius’a dayalı yeni bir parasal sistem kurulmuştur. Denarius
Roma’nın en uzun soluklu para birimlerinden birisidir.