Geniş-Çaplı Sanayi İçin Bir İç Pazarın Oluşma Süreci
Rusyada Kapitalizmin Gelişmesi
Vladimir İlyiç LeninSözler ve Alıntılar
Meta ekonomisinin çok gelişmediği bir ülkenin nüfusu, hemen hemen tarımsaldır. Ancak bu, nüfusun yalnızca tarımla uğraştığı şeklinde anlaşılmamalıdır; bu sadece, tarımla uğraşan nüfusun, aynı zamanda, tarım ürünlerini de işlediği, ve değişimin iş bölümünün hemen hemen hiç olmadığı anlamına gelir. Dolayisiyla, meta ekonomisinin gelişmesi nüfusun gitgide büyüyen bir bölümünün yarımdan ayrılması, yani sınai nüfusun tarımsal nüfus aleyhine büyümesi anlamına gelir.
Basit meta üretiminden kapitalist üretime geçişin işareti olan doğrudan üreticinin üretim araçlarından ayrılması, yani mülksüzleştirilmesi, iç pazarı yaratır. Bu içpazarı yaratma süreci iki yönde ilerler; bir yandan küçük üreticinin “kurtulmuş olduğu” üretim araçları, yeni sahiplerinin ellerinde, sermayeye dönüştürülür, meta üretimine yararlar ve dolayısıyla kendileri de metaya dönüşürler. Böylece, bu üretim araçlarının basit yeniden üretimi bile, bunların satın alınmasını gerektirir.
Tarımda makine kullanımını doğuran ve bunu yaygınlaştıran etmen kapitalizmdir; öte yandan da, tarımda makine kullanılması, kapitalist bir nitelik taşımaktadır, yani kapitalist ilişkilerin kurulmasına ve daha da gelişmesine yol açmaktadır.
Adam Smith, sermayeyi, bunun ücretlere, kâra ve ranta, yani (net) gelire ayrıldığını ileri sürerek, ülkenin toplam ürününe katmazken; sermayeyi tüketim maddelerinden (net gelir) ayırarak, toplumun gayrısafi gelirine dahil ediyor. Marx’ın Adam Smith’te yakaladığı çelişki budur. Eğer ürünün içinde sermaye yoksa, gelirin içinde sermaye nasıl olabilir?
kapital cilt2 sayfa 355Kitabı okudu
Bir iç pazarın oluşumunda (yani, meta üretiminin ve kapitalizmin gelişmesinde) temel süreç, toplumsal işbölümüdür. Bu, hammaddelerin işlenmesindeki farklı biçimlerin (ve bu işlemedeki farklı işlemlerin) birbiri ardısıra tarımdan ayrılmasından ve ürünlerini tarım ürünleriyle değişen bağımsız sanayi dalları haline gelmesinden ibarettir. Böylece tarımın kendisi, sanayi haline gelir (yani meta üretir)! ve onda da aynı uzmanlaşma süreci yer alır.
Her şeyden önce, meta ekonomisindeki büyüme, emek-hizmeti sistemi ile çatışır, çünkü sonuncusu doğal ekonomiye, değişmeyen tekniğe, toprak beyi ile köylü arasında kopmaz bağlara dayanır. Bu nedenledir ki, bu sistem, eksiksiz biçimiyle, tümüyle uygulanamaz bir sistemdir ve meta ekonomisinde ve ticari tarımdaki her ilerleme bunun uygulanabilme koşullarını sarar.
Meta ekonomisinin temeli, toplumsal iş bölümüdür. İmalat sanayii, hammadde sanayiden ayrılır, bunların her biri meta olarak belirli ürünler üreten ve bunları başkalarının ürünleriyle değişen türlere ve alttürlere bölünürler. Böylece, meta ekonomisinin gelişimi, ayrı ve bağımsız sanayi dallarının sayısında bir artışa yol açar; bu gelişme yalnızca her ayrı ürünün değil, hatta bir ürünün her bir ayrı parçasının yapımını yalnızca bir ürünün yapımını değil, hatta ürünü tüketime hazırlamadaki ayrı işlemleri bile, özel bir sanayi dalına dönüştürme eğilimi taşır.