Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi?
Ali Fethi OkyarSerbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi? Sözleri ve Alıntıları
Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi? sözleri ve alıntılarını, Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi? kitap alıntılarını, Serbest Cumhuriyet Fırkası Nasıl Doğdu, Nasıl Feshedildi? en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Reis-i Cumhur ve Halk Fırkası Reis-i Umumisi (Genel Başkanı)
Gazi:
Bana fırka teşkili arzusunda bulundugunuzu bir mektupla bildirir ve bunu nasıl telakki edeceğimi (karşılayacağımı) sorarsınız. Ben de cevaben hüsn i telakki edeceğimi (olumlu karşıladığımı) bildirdikten sonra işe başlarsınız. Yazacağınız mektupta, Reisicumhur ve Halk Fırkası Reis-i Umumisi (Genel Başkanı) olmak sıfatlarıyla bana hitap edersiniz."
Ben bu son ihtarın manasını ve ehemmiyetini pek anlayamadım. Bu ana kadar Halk Fırkası Reis-i Umumiliği'nden bahsetmemiş olan ve memlekette cumhuriyeti esaslandırmak için tek fırka yerine iki fırka ikame ederek tarihte lekesiz bir nam bırakmak isteyen Gazi'nin bu teşebbüsüne hayran iken, fırka teşkilini kabul edeceğimi bildirdikten sonra Reis-i Umumilik bahsinin ortaya çıkmasını su-i telakki etmemiş (kötüye yormamış) ve bu yüksek maksada uzaktan veya yakından icra tesir edeceğini (etkileyeceğini) hatırıma getirmiştim.
Sayfa 26 - KETEBEKitabı okudu
Fırkanın adını da Gazi buluyor
"Motorda Gazi ile fırka meselesi hakkında epey görüştük. Ben Halk Fırkası içinde bir muhalefetin yapılması fikrinin kabulu için çalıştım. Gazi buna temayül eder gibi oldu. Siz de bu noktada ısrar ediniz" dedi. Bu esnada bahçede bulunuyorduk. Gazi'ye yanaştım.
"Sizin fırkanızın ismini buldum: Serbest Cumhuriyet Fırkası. Bu isme ne dersiniz?" dedi.
"Serbest" kelimesini tamamıyla "liberal" manasını vermemekle beraber "Serbest Cumhuriyet" tabiri hoşuma gitmişti. İsmin muvafık olduğunu söyledim. "Fakat bu işe bidayette (başlangıçta) fırka dahilinde başlamak bana daha tabii geliyor" dedim. Bu şekli iltizamen (gerekliliği üzerine) birkaç söz söyledim.
Sayfa 23 - KETEBEKitabı okudu
"Ben Mustafa Kemal, verdiğim sözü yaparım. Cumhuriyet müessesesinin bir müstebit eline geçeceğine mezarımda bile duysam, millete karşı haykırmak isterim. Bu itibarla, hâl-i hayatımda ben bu vatanda hürriyet havası teneffüs edemedim. Her bir vatandaş gibi Beyoğlu Caddesi'nde bastonla gezmeyi ne kadar arzu ederim."
Açık ve salim düşünmek, açık ve salim hareket etmek ve bu suretle Türk'ün yüksek müessesesi cumhuriyeti yükseltmek.
Sayfa 41 - derin tarih
Fethi Bey'in hatıralarında geçen Gazi'nin bir sözü her şeyi anlatmaya yetiyor zaten:
"Gerçekte bugünkü yönetim şeklimiz lafzen Cumhuriyetse de, Cumhuriyet'den ziyade dictature'e (diktatörlüğe) benzemektedir."
Sayfa 5Kitabı okudu
ve fesih!
Nuri Bey:
- "Fırkayı cumhuriyetin tarsini (sağlamlaştırılması) için meydana çıkarmadınız mı? Şimdi bu gaye ne oluyor?"
Gazi:
- "Ne yapayım, arkadaşlar razı olmuyor."
Nuri Bey:
-"Demek ki fırkanızı muhafaza için fırkamızı feda ediyorsunuz!"
Ben:
- "Bu münakaşanın biteceği yoktur. Ortada bir vakıa vardır Biz bu işi yapamayacağımızı söylüyoruz. Bidayette yanlış anlamışız diye kabahati üzerimize alırız. Fakat bizim yapamayacağımızı söylediğimiz şeyi bize yaptırmakta ısrar etmeyiniz. Bizi müstakil bırakınız."
Gazi:
- "Arkadaşlarınızla konuşup bir karar alın."
Münakaşa bitti.
Ertesi günü cuma idi. Cumartesi 15 Teşrinisani istizah (gensoru) oldu. İstizahtan evvel arkadaşlarla görüşüp fesih kararlaştırıldı ve istizahın sonunda, bilmünasebe (bu münasebetle), böyle bir fırkanın mümkün olmayacağı, muhal (imkânsız) olduğu söylenildi.
Pazar günü, feshe karar verildiğine dair vesikayı Nuri Bey'le beraber akşam saat 5'te Gazi'ye götürdük.
Sayfa 91Kitabı okudu
Temeller atılıyor ama Ali Fethi Okyar'ın kafası biraz karışık
6 Agustos'a kadar Büyükdere'de kaldım. Bu müddet zarfında hep fırka işini düşündüm. İsmet Paşa'nın, suret-i haktan (istiyormuş gibi görünerek, bir entrika ile aleyhimde manevra çevirmesi ihtimali mütemadiyen (sürekli) zihnimi işgal ediyordu. Fakat Gazi'nin Halk Fırkası riyasetinde (başkanlığında) kalacağını ve kendi irade ve ısrarıyla meydana çıkacak fırkaya karşı bizzat mücadeleye geçecegini asla hatırımdan geçirmemiştim. Filvaki Gazi, arkasında istibdat müessesesi bırakmamak ve cumhuriyeti ebedileştirmek gibi yüksek mefkureler (idealler) namına, bir muhalif fırka vücuda getirmek istediğini samimi olarak tekrar edip durmuştu. Böyle bir mefkureyi temin için husule gelecek teşekkülün yaşamasını arzu eylediğini kabul etmek pek tabii idi. Halbuki bizzat bütün hükümet kuvvetleriyle yeni fırkaya karşı mücadeleye geçmesi demek, bu yeni fırkanın zayıf düşmesini veya ölmesini arzu etmek demektir. Bir insanın, bir şeyin hem yaşaması hem ölmesini aynı zamanda arzu edeceğini akıl ve mantık kabul etmez.
Sayfa 25 - KETEBEKitabı okudu
Gazi, cevap verdi:
."Bunlara tahammül edeceğiz. Başka çare yoktur. Bugünkü manzaramız aşağı yukarı bir dictature manzarasıdır. Vakıa bir Meclis vardır, fakat dahil ve hariçte bize dictateur nazariyle bakıyorlar.
Geçen sene Ankara'yı ziyaret eden Alman muharrirlerinden Emil Ludwig bana şekl-i idaremiz (yönetim şeklimiz) hakkında tuhaf sualler sormuş ve diktatörlüğümüze kanaat ederek geri dönmüş ve bu kanaatini de yazmıştır.
Halbuki ben cumhuriyeti şahsi menfaatim için yapmadım. Hepimiz faniyiz. Ben öldükten sonra arkamda kalacak müessese bir istibdat müessesesidir. Ben ise, millete miras olarak bir istibdat müessesesi bırakmak ve tarihe o surette geçmek istemiyorum
Bütün müşküllere katlanacağız. Sizin dostluğunuza, ahlakınıza, malumatınıza itimadım vardır. Mesele memlekette cumhuriyetin şahısların hayatına bağlı kalmayarak kökleşmesidir, Siz bu işi deruhte etmelisiniz (üstlenmelisiniz)."
Sayfa 19 - KETEBEKitabı okudu