İkinci Abdülhamid'i anlamak için onun "saltanatı" dediğimiz "devlet başkanlığı" devrinden önce teslim aldığı devlet saran şimşekleri, tehditleri, ihanetleri, tuzakları, yıldırımları, düşmanlıkları ve tâunları tanımak, bilmek lâzımdır. Bunun için de en az iki buçuk asır geriye onsekizinci asrın ilk yıllarına kadar gerilemek icap eder. Ve o zaman Cennetmekân Sultan İkinci Abdülhamid Han Hazretleri, Osmanlı devrinin gerçek siyasî dehası olarak nice ve nice canlı enkaz arasında vekar ve ihtişam ile boy verir.
"1908 ayaklanması"nın Türk'ü bir istipdattan mı kurtardığı, babalarımızı, dedelirimizi hürriyete ve refaha mı ulaştırdığı, yoksa Türk'e ve müslümana düşman olanları Abdülhamid Han'ı o zamansız siyasî dikkatinden kurtarıp rahat rahat Osmanlılık devrimizi yıkmak ve yoketmek hürriyetine mi kavuşturduğu artık kafalara danketmiştir.
İkinci Abdülhamid'in saltanat devrini "Kızıl Sultanın isdibdatı" diye özetleyenler, eğer gaflete boğulmuş safdiller değillerse, mutlaka yabancı hırslara satılmış hainlerdir. Çünkü İkinci Abdülhamid Han saltanatı, Türk'ü o engin coğrafyası üzerine hâkim ve hükümran yaşatmak isteyen bir azmin, bir millî inanışın, Orta Doğu komitacılığına karşı kurduğu "gizli mukavemet" inadıdır. Abdülhamid Han devri Orta Doğu komitacılığına karşı bir "milli savunma" devridir.
