İnsan aklının, gücünün ve duygularının bu çocuksu esareti, ister istemez devlet yapısının tamamını etkisi altına almıştır. Eğer bir devlette eğitim adabımuaşeretten fazlasını ifade etmiyorsa, adabımuaşeret ve gelenekler o devlette hayatın bütün alanlarına hâkim ve bağlayıcı olmuşsa, vay o devletin haline! O devlet nice müessiriyetleri kaybetmiştir; en önemlisi de gönül ve ruh müesseriyeti!