Tarihselci Düşünce Işığında Bilim, Ahlak ve Siyaset
Doğan ÖzlemTarihselci Düşünce Işığında Bilim, Ahlak ve Siyaset Gönderileri
Tarihselci Düşünce Işığında Bilim, Ahlak ve Siyaset kitaplarını, Tarihselci Düşünce Işığında Bilim, Ahlak ve Siyaset sözleri ve alıntılarını, Tarihselci Düşünce Işığında Bilim, Ahlak ve Siyaset yazarlarını, Tarihselci Düşünce Işığında Bilim, Ahlak ve Siyaset yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Özgürlük
İnsanın kendini gerçekleştirmesi, yani özgür olması onu Ben, “kişi”, human kılar. Sorumluluktan ve ödev bilincinden yoksun kimse özgür olamaz. Ahlak yasası bireysel olduğu kadar toplumsaldır.
Hukuk devleti” ve “insan hakları” kavramlarının arkasında yatan amaç
“Hukuk devleti” ve “insan hakları” kavramlarını yaratan bir sosyal sınıf vardır ve bu sosyal sınıf, ideoloji olarak liberalizmi benimsemiş olan burjuvazidir. Bu demektir ki, “hukuk devleti”ni ve “insan hakları”nı liberal ütopyadan, liberal dünya görüşünden, liberal zihniyetten ve liberal ideolojiden ayrı ele almak, onları aşkınlaştırmak mümkün değildir.
Evrensel hukuk hayali üzerine
İnsanlık tarihi bize şunu öğretiyor: Normatif hukukun tüm bireyler (yurttaşlar) için geçerli sayılan ilke ve kavramlarının düşüncede yaratılmış ideal evrenselliği ile farklı bireylerin, farklı grupların, farklı zümrelerin, farklı sınıfların ve nihayet farklı toplumların farklı çıkar, ilgi, amaç ve değerlerinin tekilliği ve özgüllüğü arasında kapatılamaz bir uçurum vardır. En önemlisi de, evrenselci bir söylem içerisinde gruplar üstü, sınıflar üstü, çıkarlar üstü, yönetimler üstü, ideolojiler üstü bir şekilde sunulan bir hukukun arkasında da, bir grubun, bir sosyal sınıfın ve giderek bir kültür çevresinin ilgi, çıkar, amaç, değer, yönelim, zihniyet ve ideolojisinin yattığı, özellikle Yeniçağ Batı tarihinden bildiğimiz bir husustur.
Aydınlanma, gelenekleri, yönetim biçimleri ne kadar farklı olursa olsun, tüm toplumların evrensel ideler olarak özgürlük ve eşitlik ideleri altında, er geç homojen bir dünya toplumu halinde birleşeceklerini öngörmüştür.
Ne var ki her bir tekil için bir ad koymaya kalkışsaydık, düşünmede ve dilde büyük zorluklarla karşılaşırdık. Düşünmede ve dilde tasarruf sağlamak için esas itibariyle farklı olan tekilleri, benzer yönlerini gözeterek bir küme, bir sınıf, bir genel kavram altında topluyor ve onlara bir ortak ad koyuyoruz.
Felsefi kavramların "izm"ler nezdinde göreliliği üzerine
Felsefe kavramları nötr ve masum değildir. Onlar ancak belli felsefi anlayışlar, görüşler, tavırlar ve nihayet yüzyıllar içerisinde geleneğini bulmuş “izm”ler açısından tanımlanabilirler. Gerçi yeni bir anlayış, görüş, tavır pekâlâ ortaya konabilir, fakat bir anlayış, görüş ve tavırdan bağımsız kavramlar ortaya konamaz. Başka bir deyişle, felsefe kavramlarının felsefe anlayışlarından, felsefi görüşler ve tavırlardan vb. bağımsız tanımları yoktur. Dolayısıyla bu kavramları tanımlarken veya kullanırken, hangi anlayış, görüş, tavır, “izm” vb. açısından tanımlanıp kullanıldıklarını belirtmek gerekir. “Ben bu kavramı bağlı olduğum şu anlayış, benimsediğim şu görüş vb. doğrultusunda tanımlıyorum; başka anlayışlar aynı kavramı kendi doğrultularında başka şekilde tanımlar veya tanımlayabilirler” demeyen bir felsefeci, yapmış olduğu tanımın özellikle felsefeyle doğrudan ilişkili olmayanlar gözünde biricik geçerli tanım olarak görülmesine yol açabilir ki bu, felsefe etiği açısından kınanması gereken, dürüstlük ve düşünce namusuyla bağdaştırılamayacak bir durumdur.
Neoliberalizmin yükselişi
Günümüzün neoliberalizmi son olarak “küreselleşme” adı altında sürdürülen ekonomik politikalarla, dünyayı gittikçe sosyal adaletten yoksun bir yer haline getirmektedir. Ve bu neoliberalizmin her alanda tek seçenek olarak dayatılması, dünyanın tek kutuplu hale gelmesine ve dolayısıyla totaliterleşmesine, toplumların denge ve düzenlerinin sarsılmasına yol açmaktadır. Neoliberalizme karşı seçenek veya seçenekler yaratılması bu totaliterleşmenin ve adaletsizliğin giderilmesi yolunda bir gereklilik olarak kendisini gösteriyor.
Mallar ve fırsatlar ancak onları hak edenlerin ellerinde olduğunda adaletli dağıtılmış olur.
Tek tek insanlar ve insan grupları, adaletli bir toplum yaratmak için mutlak geçerliliğe sahip, evrensel ilkeler aramak yerine, kendi özgül koşullarının bilincinde geliştirmiş ve edinmiş oldukları yaşam deneyiminden hareket etmelidirler.
Hukuksuz olmaz, ama sadece hukukla da olmaz.
Sınıfsal ve ideolojik çıkarların örtüsü olmaktan olabildiğince çıkmış bir hukuk devletine, tam da, onun hiç olmazsa kâğıt üzerinde amaçlar göründüğü şeyin, yani özgür kişiliğin güvenceye alınması bakımından da ihtiyaç vardır. Öyle ki hukuk devletinin varlığı ve idamesi, sosyal devletin varlığı ve idamesine bağlıdır. Başka bir ifadeyle, hukuk devleti ancak sosyal devlet içerisinde varlık, anlam, değer ve işlev kazanabilir. Sosyal devlet tarafından sağlanan bir asgari sosyal güvenlik ortamının bulunmadığı yerde hukuk devletinin kendi başına bir değeri olamayacağı gibi, “hukukun üstünlüğü” gibi bir terimin de fazla bir anlamı olamaz.
Sosyal devlet kavramının ortaya çıkması üzerine
Hukuk devleti kavramı nasıl ki burjuvazinin devletle karşıt düşmesinin bir ürünü olmuşsa, “sosyal devlet” kavramı da kapitalist güdümlü sanayileşmenin doğurduğu aşırı eşitsizliklere karşı gelişen tepkilerin bir ürünü olmuştur.
Yasalar önünde eşit sayılmak, yoksula anlamlı görünmemiştir. Evsiz barksız bir kimseye mülkiyet hakkı bir şey ifade etmemiştir.
Tarihsel ve geçici olmak ideolojilerin yazgısıdır.
Evrensel kelimesinin geçersizliği üzerine
“Evrensel” adı altında sunulmuş ve yürürlüğe konmaya çalışılmış olan tüm ahlaklar, hukuklar, ekonomik düzenler ve siyaset anlayışları, tarihselliğe, bu demektir ki geçiciliğe ve tekilliğe yazgılıdır.
Batılı devletlerin kendilerinin, yukarıda da işaret ettiğim üzere, ne ölçüde demokrat, insan haklarına saygılı birer hukuk devleti oldukları, bu kavramları ithal eden bizim ülkemiz gibi ülkelerde, herhangi bir komplekse kapılmadan, soğukkanlılıkla tartışılmalıdır. Bu konuda şüpheci olunmalı, Batılı devletlerin kendilerini hukuk devleti olarak göstermeyi iyi becermeleri ve bunu iyi reklam etmeleri, tam birer hukuk devleti olduklarının kanıtı sayılmamalıdır.