Türk Dilinde Gelişme Sadeleşme Evreleri
Agah Sırrı LevendSözler ve Alıntılar
Edebiyat-ı Cedide devrinde, Arap ve Fars dillerinin etkisinden olabildiği kadar kurtulmuş yalın bir Türkçe amacını güden başlıca üç kişi görülür: Ahmet Mithat, Şemsettin Sami, Necip Âsım. Bunlardan ilk ikisinin bu konudaki çalışmaları, Tanzimat devrinden başlar.
(...) Her üçü de bir dilin, başka dillerden kelime alabileceğini kabul etmekte ancak karşılığı bulundukça, Türkçe kelimelerin kullanılmasını ileri sürmektedirler. Onlar, tasfiyeciler gibi, bütün yabancı kelimelerden kurtulmuş öz bir Türkçe değil, Arap ve Fars kurallarından sıyrılarak kendi özellikleri içinde gelişme yolunu tutmuş, temiz ve yalın bir Türkçe düşüncesindedirler.
Bunun istisnaları da Göktürkler ve Karamanoğullarıdır.
Türkler hiçbir yerde Arap İran medeniyetine tamamen tâbi olmuş değildiler ve Türkler'in kendi lisanlarını unutmaları da hiç bir yerde vâki olmamıştır. Bununla beraber Arap ve İran medeniyetinin Türklere tesiri o kadar kuvvetli idi ki Türk lisanı hiçbir yerde devlet ve medeniyet lisanı olamadı..
Bunun tek istisnası Polonya Tatarlarıdır. [Lipka-Lipkowie]
Türkler hiçbir yerde Arap İran medeniyetine tamamen tâbi olmuş değildiler ve Türkler'in kendi lisanlarını unutmaları da hiç bir yerde vâki olmamıştır
İcât meselesine, rahmetli Ataç ne derdi acaba? :)
Lisanı ıslah etmekte insanların dahli yok değil, vardır. Lakin lisanın tabii olan husûsâtında değil, şimdilik kabul olunmuş olan ıstılâhâtında dahli vardır; o kadar. Yoksa, bir kelimeyi hiç yoktan icat etmek yahut milyonlarla kişinin ağzına düşmüş bir kelimeyi def' ü tard etmek, kimsenin harcı ve belki de haddi değildir.
Bence de..
Her lisan için sadelik bir meziyyet tir, bir meziyyet-i makbule sir. Fakat sadelikten maksat, lisanları teşkil eden kelimâtın avam ağzında yıpranmış olanlarını vâsıta-i ifade etmek değildir.
mecelle temel kaideler
— Bir işten maksad ne ise hüküm ana göredir.
— Berâat-ı zimmet asildir.
— Zaruretler memnu’ olan şeyleri mubah kılar.
— Mâni’’ zâil oldukta memnu’’ avdet eder.
— Ehven-i şerreyn ihtiyar olunur.
Ne güzel kelimeler varken bir sürü saçmalıkları Türkçe diye kitaplara sokmuşlar.
Sayfa 108Kitabı okudu