Türklerde Töre

İbrahim Sarı
Yasa (Yasag) terimi Eski Türkçede kanun anlamına gelen Türkçe bir kelimedir. Moğol istilasından sonra bu terim, islam tarih ve etnografya, edebiyatına, yol ve törü, töre yerine geçmiş ve genel bir yayılma göstermiştir: "Kök Türkler, Hakanlılar ve Selçuklular devrinde, kanun ve nizam ifade eden törü,-türe teriminin yerini tutmuştur. Ahdülkadir İnan, Yasa kelimesinin Kültigin yazıtında geçtiğini, kelimenin Türkçe olduğum! belirtmektedir. Bu yazıtta aynı zamanda Türkler arasında Tanrı anlayışının yüksek anlamı da dikkati çekmektedir: "Öd Tengri yasal' kişi oğlu kop ölügli töremiş." (.Zamanı Tanrı takdir, tanzim eder, kişi oğlu ölmek üzere yaratılmıştır.) cümlesindeki "yasal''' (yapar, tanzim eder) kelimesi de "yasa" kökünden teşkil edilmiş hir kelimedir.Moğol devrinden önce yazılmış eski bir Uygurca metinde "nizam" ve "kanun" anlamına gelen "yasak" kelimesi bulunmaktadır!. "Abdülkadir İnan, Yasa'nın Çengiz Han'ın icadı olmadığını, bunun "eski Türk hakanlıklarında yürürlükte olan ve şifahi olarak nesilden nesile intikal eden törü ve kaidelerden başka birşey olmadığını belirtiyor. Yasalar, töreler, kurultaylarda gözden geçiriliyor, bazen gerekiyorsa katmalar yapılıyor. Yasadaki, Töredeki kurallar N "efsanevi Türk Hakam Oğuz zamanından kalmış olduğuna inanıl dığı üzerinde durulmaktadır. En az 2500 yıldan beri süregelen Türk Töresi gittikçe toplumsal müesseseler haline gelmiş ve Kök Türklerin ünlü kağanı aracılığıyla Türk milletine törenin yüceliği, köklü oluşu belirtilmişti. Bilge Kağan (Ö.734) sarsılan ve bozulan milli birliği yeniden kurmak için Çinlilerle savaşmış ve onları ordularıyla yenmişti. Yuluğtekin'nin kalemiyle, Bilge Kağan'm ölümünden bir yıl sonra 735 yılındaki Anıt'ta Türklere seslenirken Töre kelimesini kullanıyor ve ona büyük önem veriyordu: "Ey Türk Oğuz Beyleri, milleti, İşitin: Yukarıda Tanrı Basmasa (Mavi gök çökmezse), aşağıda yer delinmese(yağız toprak), Türk milleti, (senin ilini, (senin) töreni kim bozar '! (Bozabilir?) Ey Türk milleti, titre, kendine dön!
Author:
İbrahim Sarı
İbrahim Sarı
Estimated Reading Time: 4 hrs. 34 min.Page Number: 161Publication Date: 2017Publisher: Nokta Yayınları
Country: TürkiyeLanguage: TürkçeFormat: E-kitap

Comments and Reviews

See All
Henüz kayıt yok
Reklam
100 öğeden 1 ile 10 arasındakiler gösteriliyor.