Gerçekten de eğer Bizans ordusu ilk saldırıyı püskürtebilseydi, İslam muhtemelen bir grup duayen dışında kimsenin bilmediği bir mezhep olarak kalacaktı. Bu durumda akademisyenlerin işi çok kolay olacaktı; Arabistan'ın uzak ve geri kalmış bir köşesinde doğan bir inancın neden yayılamadığını kolayca açıklayabileceklerdi.
Günümüzde dinlerin çoğu, karşılıklı dayanışma ve fedakârlığı teşvik eder; daha önceki dinler için de muhtmelen aynı durum geçerlidir.
Göbekli Tepe'de sorun, bu hikâyeye uyumayacak kadar eski olmasıdır. En eski bina 11.500 yıl öncesine, insanların henüz avcı toplayıcı oldukları döneme aittir. Bölgede ne tarım yapıldığına dair bir bulgu saptanmış ne de sürekli bir yerleşime ait izler bulunabilmiştir.
Dolayısıyla Göbekli Tepe'nin -ve yakınında bu-
lunan ve kimi daha da eski olan, benzeri anıtların bulunduğu komplekslerin- keşfi, geleneksel bilgileri yerle bir etti. Kurumsal bir dinin kök salması için verimli koşullar yaratan tarım yerine, tam tersi olmuş gibi görünüyordu. Başlangıçta insanların büyük topluluklar kuracak şekilde bir araya gelmesini sağlayan şey tarım değil törenlerdi. Belki de tarımın başlamasının ardında yatan itici güç, bu törenlerde bir araya gelen insanları doyurma gereksinimiydi.
Gerçekten de son genetik çalışmalarda, kültür buğdayının kökeninin Göbekli Tepe'ye çok ya-
kin hir yer olduğu saptandı.
Cehennem kelimesinin İbranicesidir. Tanah’ta Yahuda bölgesi insanlarının çocuklarını ateşte kurban ettikleri Kudüs’teki vadi için kullanılmaktadır (Yeremya 7:31; 19:2-06). Daha sonra bu isimlendirme Rabbani gelenekte ahirette kötülerin gideceği azap mekanı olarak düşünülmüştür.
•••
Tevrat'ın tahrif edilmiş olduğunu anlamak için herhangi bir sahifesini açıp okumak yeterlidir. Çünkü nereye baksanız ilâhî bir mesaj olmak vasfıyla bağdaşmayacak beyanlarla karşılaşırsınız.
•••
Modern dönem Mecusiler arasında bir diğer önemli tartışma noktası ise Zerdüşt’ün düşüncesinin sadece Gatha’da yer aldığı ve geriye kalan Avesta edebiyatının geleneğin bir üretimi olduğu tartışmasıdır. Hintli Mecusilerin/Parsilerin katı bir şekilde Avesta’yı bir bütün şeklinde kutsal metin olarak kabul etmesine karşın İranlı ve özellikle diaspora Mecusileri buna muhaliftir zira soyut telkinler içeren ve dini pratiklerden yoksun Gatha’nın kabulü Zerdüşt’ün bir dinden öte bir felsefe inşa ettiği iddiasını destekler Avesta’nın kabul ise Zerdüşt’ün bir din kurucusu olduğu tezini işler ve dini pratikleri önemser.
Yani din ya da inanç özgürlüğü, yaşam özgürlüğü, düşünce özgürlüğü, mal mülk edinme özgürlüğü ve aile kurma özgürlüğü İslam'ın korunmasını istediği temel özgürlük alanlarıdır.