Burada hatırıma gelen hazin bir noktayı da, ilgilenirseniz, işaret edeyim: Ben Halep'te mevki ve vazifeme son veren bu teşebbüsü aldığım ve en son teklif olunan 2. Ordu Kumandanlığı'nı da reddettiğim sırada, Halep'ten İstanbul'a gitmek için şimendifer ücreti verecek kadar param olmadığını bilmiyormuşum.
Vakıa, Yıldırım Ordusu Kumandanlığı'nı
Sayfa 15 - Kaynak YayınlarıKitabı okudu
22 Kasım 1916
“8/9 akşamı saat 9.00'a kadar Kurmay Başkanı ile örtünmenin kaldırılması ve sosyal hayatımızın düzeltilmesi hakkında sohbet:
1) Güçlü ve hayata vakıf anne yetiştirmek.
2) Kadınlara serbestisini vermek.
3) Kadınlarla genel ortamda bir arada çalışmak; erkeklerin ahlakı, düşüncesi ve hisleri üzerinde etkilidir. Karşı tara- fin sevgisini kazanmak fıtrî bir eğilimdir.
Sabah saat 7.00'de Duhan'dan Ziyaret'e hareket. Öğlen Saat 12.30'da ulaşıldı. Yolda iki üç ufak mola. Ziyaret yakınında Siirt demirbaşlarının Bitlis'e gönderildiklerinden dolayı şikayet. Tikveşli bir kanun görevlisi Yahya Kaptan'la bulunmuş. Yakup Cemil buralara getirmiş. Yaralanmış. Şimdi hastanede hizmetli. Tikveş'te karısı, çocuğu esirmiş. 23. Alay Kumandan ve subay ekibi, Nokta Kumandanı karşıladılar.
Hayvandan inince önce Veysel Karani'yi ziyaret. Camide bir saat kadar dinlenme. Daha sonra alay merkezi olan Koh köyüne gidildi. Siirt'ten Vali Memduh Bey yaveri ve Jandarma Kumandanını bir mektupla gönderdi ve bir at hediye gönderdi.
Gece saat 12.00'ye kadar sohbet...
Selam şekli merhaba tarzında elin göğse konulması şeklinde [olmalıı]... Talimnameden 'Marş, marş!'ı kaldırıp yerine 'yürü! [komutu].”
Sayfa 49 - KopernikKitabı okudu
20 Kaşım 1916
“Van Hareket Birligi Hizan ve Kotum'dan Vastan yönünde hareket ettiler. 5. Tumen cephe dâhilinde gereken şeyler görülmüş ve gereken tedbirler için her şey yapılmıştır. Dola- yısıyla, yarın Bitlis'ten ayrılabilirim. Orduya son teftişlerim hakkında ve 30 taburun yerleştirilmesine dair birer rapor yazdım.
Tümen Kumandanına veda mektubu ve fakat işlerin sonucunu bildirmesine dair bir yazı yazdım. Bitlis Valisine de Hareket Birliginin kendi ürünü oldugunu ve yardım etmeye devam etmesini yazdım. Nuri, İsmail, Halil, Salih Beylere ve Zübeyde Hanım'a birer kartpostal gönderdim. Madam Corinne'e de.
Hacı Musa Bey'in kardeşi Nuh Bey kendi tayını getirdi. Hediye etmek istedi, kabul etmedim.
Süvari Yüzbaşısı Selim Sabit Bey Siirt'ten geldi. Refet Pasa kendisini Istanbul'a götürecegim diye sürüklemiş. Akşam yemekte Tümen Kumandanı Fuat Bey de bulundu.
Sağlığın korunması için, özellikle zihnin parlaklıgı için alkol almadı.
Emirlerde maksadın iletilme şekli anlaşılmamıştır. Gaye ile maksat kariştırılıyor. Bir de icra/yürütme kumandanı, akıl kumandanı.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
Sayfa 45 - KopernikKitabı okudu
“Bitlis'e gelmekteki maksadım, tümen kumandanlığı değişikliğinde hazır bulunmak... Tümenin genel düzeninde düzeltilmesi gereken hususları bizzat arazi üzerinde görmek... Idare yönünü incelemek... Van Hareket Birliği'nin hareketini sağlamak... Gerçekten sözü edilen hususlar bakımından pek çok yararlı oldu.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
Sayfa 31 - KopernikKitabı okudu
13 Kasım 1916
Sabah saat 8.00'de 14. Alay karargáhından sol taraf bölgelerine hareket.
Keltepe'ye bir saatte ulaştık. Bu tepe ve etrafında kar vardır. Buradaki bölük kumandanı ve postayı gördüm. Tümen, alay ve tabur kumandanlarıyla mevzi ve düzen hakkında görüştüm.
Tabur ve bölük kumandanlarına düşmanın saldırısı ve çeşitli şekillerde hareketleri ihtimaline karşı ne şekilde hareket edecekleri hakkında bir iki basit örnek verdim. Daha sonra alay karargâhına döndük. Saat 11.00'de yemek yedik ve 00.15'ten sonra Bitlis'e hareket edildi. Ali Bey yarı yola kadar yolcu etti. Yolda 300 kadar milise rastladım. Bunları körü körüne sol tarafa yöneltmişler. Aç olduklarını söylediler. Bitlis'e iade ettim ve tümen kumandanına, bunların karınlarını doyurup kendilerinden yararlanmanın yolunu bulmasını söyledim.
Konutuma dönüş.
Başımı yıkadım. Şimdi dinleniyorum: öğleden sonra saat 4.20.
Sayfa 29 - KOPERNIKKitabı okudu
8 Kasım 1916
“Akşam Saat 6'da Hozo'nun güneyinden Ziyaret'e hareket edildi. İki saat büyük mola; 5 ve 10 dakikalık birkaç küçük moladan sonra öğleden sonra saat 3.00'te ulaşıldı.
Bir taburu hayvandan inmeden ordugâhlarında gördüm. 23. Alayın diğer iki taburu köylerde idi. Nokta kumandanını görevinde dikkatli bulmadığım için azarladım. Emrim altındakilerden birkaçını ambar ve hastaneleri teftişle görevlendirdim.
Şimdi (Akşam 6.20) Alay Kumandanı Fuat Bey (5. Tümen Kumandanı Fuat) ve Kurmay Başkanı İzzettin Beyler) bizim için benim çadırımda ud çalıyor.”
Mustafa Kemal ATATÜRK
Sayfa 19 - KOPERNIKKitabı okudu