Ali Şir Nevayi-15.yy
Bir kün ey huş u hıred min tilbege yar irdingiz
Bihaber hem bolsam özdin siz haberdar irdingiz
Bir gün, ey akıl ve idrak, ben deliye yar idiniz.
Bihaber olsam da ben özümden, siz haberdar idiniz.
Ali Şir Nevayi-15.yy
Yardın ayru gönül mülki durur sultanı yok
Mülk kim sultanı yok cismi durur kim canı yok
Sevgiliden ayrı olan gönül, sultanı olmayan ülkeye benzer. Sultanı olmayan bir ülke ise, canı gitmiş bir bedene benzer.
Orta Türkçe döneminde (10.-15. yy) batıda Oğuzca, kuzeyde Kıpçakça ve doğuda Çağatayca kullanılmıştır. Kıpçak (9.-11 yy)
Harezm (11.-12. yy) Türkçesinin devamı sayılan Çağatay Türkçesi 15. yüzyılın başlarından 20. yüzyılın başlarına kullanılmıştır.
Çağatay Türkçesi, 1) Klâsik öncesi devir, 2) Klâsik devir, 3) Klâsik sonrası devir olarak üçe devire bölünmüştür.
Çağatay döneminin önemli isimler şunlardır:
Sekkâkî, Nevâyî, Lutfî, Yusuf Emirî, Yakinî, Gedâî, Hayder Harezmî, Hüseyin Baykara, Babür Şah, Ebülgazi Bahadır Han, Ömer Han v.s.
Makber
Eyvah!. Ne yer, ne yar kaldı, Gönlüm dolu âh-u zâr kaldı. Şimdi buradaydı gitti elden, Gitti ebede gelip ezelden. Ben gittim, o hâksar kaldı, Bir gûşede târmâr kaldı; Bâki o enis-i dilden, eyvâh!. Beyrut'ta bir mezar kaldı. Nerde arayım o dilrübâyı?.. Kimden sorayım o bi-nevâyı?.. Bildir bana nerde, nerde Yarab?... Kim attı beni bu derde