Beni etkileyen ikinci nokta, bu savaş öyküsünde tehlikeli askeri çatışmalardan ya da karmaşık cephe harekatlarından hiçbirine yer verilmeyişi oldu. İnsan burada hiçbir kahramanlık tasviri bulamıyor. Bu öykünün malzemesini keşif kollarının kahramanlığı değil, bu tür iki eylem arasındaki dinlenme oluşturuyor. Yazar bu dinlenmeye, hiçbir dışsal araçla ifade edilemeyecek, sarsıcı ve etkileyici bir gerilim katıyor. Öyle bir gerilim ki insana son noktasına kadar kurulmuş bir gramofonun gergin yayını hatırlatıyor.
Savaşın bu tür bir tasviri, içinde barındırdığı sinemasal imkanlarla göz kamaştırıyordu. Önümüzde, savaşın asıl atmosferini yeni bir biçimde yeniden sergileme yolu açılmıştı; hem de olayların yüzeysel örtüsü altında saklı duran ve en iyi şartlar altında bile ancak derinlerden gelen bir ses olarak algılanabilen bütün o coşkusu, o olağanüstü sinirsel gerilimiyle...
"Benim kızdığım nokta, kararlılığını onlara göstermemen... "
Sayfa 227Kitabı okuyor
Algı, gerçektir. İnsanların neye inandığı, aslında ne olduğundan daha da gerçektir ve kimsenin gerçek ilan edilmiş şeyi değiştirmeye gücü yetmeyecektir. Bu nokta kabullenme ve geri çekilme noktasıdır. Ta ki …..
Kan döken öfkelerle çıldırtan gamsızlığın, taş gibi ağır acılarla isterik neşelerin, hazin doğumlarla gülünç ölümlerin, zehirli nefretlerle zaaflı aşkların, kedi ile köpeğin, eğri ile doğrunun, ak ile karanın ana baba bir kardeşmişçesine birlikte ve birbirini yiyerek yaşadığı; düz- gün hayatlar cephesindekilerin akıllarına sığmayacak kadar karışık, hayat denen muammanın kısa bir özetini andıran o diğerlerine benzemez sokaklardan geçti. Gitti, döndü, geldi. Birbirlerini tüketerek besleyen, böylece var olanların yaşadığı nokta kadar bir toprak parçası üzerinde kısa sayılabilecek ömrü hızlıca tükendi.
Sayfa 12Kitabı okuyor
"Senin bu alışılmış çözümlemende katıldığım tek nokta, bizim birbirimizden uzaklaşmamızda masum olman. Ama kabul etmelisin ki ben de bu konuda eşit derecede suçsuzum."
Sanırdım ki, herhangi bir fenalık; ruhumuzu baştan başa kirletir, ondan hiçbir temiz nokta bırakmaz. Halbuki hakikatte her zaman böyle olmuyor. Maddî sükûtların manevî sükûtlardan bir farkı var. Meselâ bir uçuruma düşen bir insan paramparça olup ölüyor. Fakat manen düşen insanın bazen yalnız bir tarafı zedeleniyor, öte tarafları tamamiyle salim kalabiliyor. Fahişeler, görüyorsunuz ki, aile muhabbetini hiç kaybetmemiş, katiller görüyorsunuz ki, samimî surette seviyor, acıyor, yardım ediyor. Ben de vak'aların şevkiyle bir hırsız ve dolandırıcı olup çıkmış bulunduğum halde çocuklarımı ancak tamamiyle salim ruhlu insanlarda bulunacak bir temizlik ve kutsiyetle seviyordum.
Bilinçsizliğin içinde kaybolmuşken bile bir türlü unutamadığım, uykulu hayallerimde yanından ağır aksak geçtiğim sabit bir nokta vardı sanki. Ama asıl tuhafı, uyandıktan sonra o gün başıma gelenlerin eskilerde kalmış, tüm bunlar çok çok uzun zaman önce yaşanmış gibi gelmeye başlamasıydı.
Sayfa 91Kitabı okuyor
