dostoyevski'nin kendi sürgün hayatını anlattığı romanıdır. genel itibariyle klasik dostoyevski romanı diyebiliriz çünkü hapishaneye gelen keçinin bile bir sayfa tasviri ve hikayesi vardır ama güzeldir.
hatırlıyorum da, bütün bu zaman boyunca , yüzlerce arkadaşım olsa da yalnızlığın en korkuncunu yaşadım ve o sonunda o yalnızlığı da sever hale geldim. ruhsal yalnızlığımla, bütün geçmişimi gözden geçirdim, en ince ayrıntısına kadar her şeyi zihnimde evirip çevirip, geçmişimi tarttım, kendimi katı amansız bir yargılamaya tabi tuttum ve hatta bazen beni böyle yalnızlalaştırdığı için kaderime şükrettim.
çünkü aksi taktirde, ne böyle kendimi sorgulayabilecek ne de geçmiş yaşamımı böylesine titiz gözden geçirebilecektim. ne umutlar beslemedi ki yüreğim o günlerde. bundan sonra hayatımda , önceki yanılgılarıma düşmeyeceğimi düşündüm, kararlar aldım, yeminler ettim. gelecek için kendime bir plan çizdim ve buna uyacağıma ant içtim. bir kez daha içimde, bu plana uyacağıma, uyabileceğime dair körü körüne bir inanç filizkendi... sabırsızca özgürlümü bekledim, çabuk gelmesi için ona seslendim, yeni bir mücadelede kendimi denemek istedim. bazen sabırsızlık içinde kıvranıyordum. ama bütün bunları yazmamın nedeni, her kim olursa olsun, hayatının baharında cezaevine gönderilen birinin beni anlayacağına inanmamdandır. çünkü aynı şeyler mutlaka ona da olmuştur."
Şükrü Erbaş okumak için en uygun zamanı bekliyordum. Biliyordum ki, dünya endişeleri ile dolu günlerin arasına sıkıştıramayacağım kadar değerli cümleler vardı her kitabında, her
