Sokrates de karşılaştığı insanlarla işte burada konuşuyordu. Belki de zeytinyağı testisi taşıyan bir köleyi kolundan yakalayıp felsefi bir soru soruveriyordu adamcağıza. Çünkü Sokrates bir kölenin de özgür yurttaşlarla aynı akla sahip olduğu görüşündeydi. Belki bir yurttaşla hararetli bir tartışmaya girişiyor, belki de öğrencisi Platon'la sessizce bir konunun derinliklerine dalıyordu. Bunu böyle tasavvur etmek garip bir duygu yaratıyor.
Sayfa 88Kitabı okuyor
Hiç unutmam, on altı yaşındaydım, bir gece mahallede
yangın çıktı, bu müezzin korkmayayım diye beni evine
götürdü, yangının alevlerine bakarak çubuğunu yaktı; ben
ağlayacak gibiydim: “Acaba yangın bizim evi yakar mı?”
diyordum. Adamcağız, en şefkatli bakışıyla bana dedi ki: “A
kızım, a yavrum, yangınlar yalnız tahtaları yakar. Biz tahta
mıyız ya? Biz insanız, maneviyatımız var, yangından ne
pervamız olacak ki? İki rekât namazı nerede olsa kılarız,
secde-i rahmana kapanırız.” Bana bu sözler ne büyük ideal
verdi. Tasavvur edemezsiniz.
Sayfa 137Kitabı okuyor
EY ŞEYTAN!
Hem kabul etmemek başkadır, inkâr etmek başkadır. Adem-i kabul bir lâkaydlıktır, bir göz kapamaktır ve cahilane bir hükümsüzlüktür. Bu surette çok muhal şeyler onun içinde gizlenebilir. Onun aklı onlarla uğraşmaz. Amma inkâr ise; o adem-i kabul değil, belki o kabul-ü ademdir, bir hükümdür. Onun aklı hareket etmeye mecburdur. O halde senin gibi bir
Sayfa 314
Ağaç ağaçtır, bulut buluttur, yağmur yağmurdur. Fakat içimizdeki dünya, yalnız Valery'nin gördüğü gibi şuur halleri olarak değil, bütün ruh muhtevaları olarak hiç bir ânı ötekine benzemeyen bir akış halinde sayısız temâyül, tercih, intiba, red, kabul, sevgi, antipati, heyecan, gizli kompleks, fikir, düğüm, küme ve zincirlemeleriyle doludur. Dışarımızdaki dünya ile münasebetimiz bir süje-obje münasebeti olduğu halde içimizdeki dünya ile münasebetimiz süjenin süje ile, ben'imizin kendi kendisiyle münasebetidir. Burada objenin idrâk muhtevaları içimizin tepkileriyle karışmaktadır. Bundan ötürüdür ki, şuur dilinde objeleri ifade eden kelimeler bir mânâya geldiği halde -ağaç ağaçtır, bulut buluttur, yağmur yağmurdur-, şiir dilinde kelimeler en az iki mânâya gelirler. Bir adam bize içinin bulutlu olduğunu ve gözlerinden yağmur boşanacağını söylerse, hem gökteki bulutu ve yağmur hazırlığını tasavvur ettirmiş, hem de bunların delâletiyle ruhunun kasvetini ve ağlamağa istidadını ifade etmiş olur. Tıpkı rüyada olduğu gibi, birçok duygularımız, şuura vekillerini gönderirler. Bunlar sembollerdir. Rüyada yılan, bir düşman karşısındaki korkumuzu ifade ettiği gibi şiirde de ışık neşemizin tercümanı olabilir. Bunlar kolay ve beylik sembollerdir. Oysaki bunların yıpranmış etiketler hâlinde belirli heyecanları değil, herkese göre farklı ruh muhtevâlarını temsil etmesi gerçek şiirin tabiatına uygundur. Çünkü şiirin, ruh dibine bağlı dinamik imkânı bütün varlığını belirsizliğine borçludur.
Sayfa 249Kitabı okuyor
Onun aşkında da esas amil, diğerinin "lüzumlu" bir şey olması, onsuz hayatın tasavvur edilmesine bile imkan bulunmamasıydı. Bir zamanlar birbirlerinden ayrılmak, birbirlerini kaybetmek ihtimalinin korkusunu çekmis olmasalar, belki de birbirleri için ne kadar kıymetli olduklarını hala bilmeyeceklerdi. Hayatları o kadar birbirinin içinde kaybolmus, birleşmişti.
Sayfa 152Kitabı okuyor
Ondan ayrılmanın bana güç geleceğini biliyordum. Fakat bunun bu kadar korkunç, bu kadar acı olacağını tasavvur edememiştim.
