Savaşta Kazanılan Şeref
Yeni Dünya’ya adım atan pek çok denizci ülkelerine geri döndüklerinde
karşılaştıkları yerlilerin ne denli iyi niyetli ve Barış yanlısı olduklarını
uzun uzadıya anlatırlar. Bunlardan biri de, Raphael Hythloday’dır.
Amerigo Vespucci’nin dört yolculuğunun son üçünde yanında olan
bu Portekizli denizci varanı yoğunu kardeşlerine bırakarak
Çınar Yayınları - Gözlerini cellâda bağlatmayıp ölümü karşılayan Ütopya’nın yazarı Thomas More’un bilinmeyen hikayesiKitabı okudu
Anglikan Kilisesi rahibi saygıdeğer Townshend, Hıristiyan hoşgörüsü adına şunları söylüyor boyuna: "Çalışın, gece gündüz demeden çalışın! Çalışarak yoksulluğunuzu artırırsınız; sizin yoksulluğunuz da, yasa gücüyle sizleri zorla çalıştırmaktan kurtarır bizi. Yasa zoruyla çalışmak çok sıkıntı verir, çok zorlanma gerektirir, çok gürültü patırtıya yol açar. Açlıksa, tam tersine, gürültüsüz, sessiz sürekli bir baskı değildir yalnızca, çalışma ve uğraşın en doğal dürtüsü olarak, en etkili çabalara da yol açar aynı zamanda."
Örneğin, amaçlanan şey iyi ise, işlenecek bir cinayet uygun görülebilir. Yani bir kötülüğe karşı, yüzlerce güzel şey! Yüksek birtakım yeteneklere sahip ve aşırı özsaygısı olan bir genç, diyelim topu topu üç bin ruble ile mesleki yükselişinin ve geleceğinin bambaşka bir biçim alacağını bilse ve elinde de bu para olmasa, kuşkusuz böyle bir durumu
Sayfa 589
Marx, mantığından ötürü değil, ama öncülleri nedeniyle
elbette bunu tamamen reddediyordu. Ona göre niceliksel
olduğu kadar niteliksel de olan sermaye birikimi
süreci, bilimsel ve teknolojik ilerlemeleri sermayenin
lehine ve emeğin aleyhine olacak şekilde özümseyerek,
(aslında bir yasa olmayıp bilinen bir gerçeğin ilanından
ibaret olan) azalan getiriler yasasını geçersiz kılıyordu.
Marx, " insan ırkına yapılmış ağır bir hakaret" olarak
gördüğü Malthusçu nüfus yasasını aşağılayarak reddedi
yordu. Böylece kapitalizmi, giderek yavaşlayarak sonunda
işlemez hale gelecek bir sistem olarak değil, aksine
güçlü bir içsel itici güce sahip ve insan emeğinin üretim
gücünü muazzam arttırma tarihi misyonunu üstlenmiş
bir sistem olarak kavrayabiliyordu. Ne var ki bu, kapitalizmin
otomatik kontrollere ve dengeleyicilere sahip
uyumlu bir sistem olduğu anlamına gelmez. Tam tersine;
doğasına içkin, ne ortadan kaldırabileceği ne de denetim
altına alabileceği çelişkilerle dolu bir sistemdir. Marx,
kar oranının azalma eğilimi yasasını, bu çelişkilerin şiddetlenip
kaçınılamaz hale gelmesinin son derece önemli
bir göstergesi olarak görüyordu.
